Dosen Pengempu : Prof. Dr. Suhartono, M.Kom

UIN Maulana Malik Ibrahim Malang - Teknik Informatika

Manipulasi Data dengan Library dplyr

Dalam melakukan manipulasi data di R dapat menggunakan package dplyr. Package ini berfungsi untuk memudahkan manipulasi data seperti mengambil sampel secara acak dari tabel, mengurutkan data, menyaring data, atau bisa juga untuk mengelompokkan data.

Package dplyr ini digunakan ketika melakukan manipulasi data dengan pemrosesan yang cepat sehingga meminimalisir waktu, kodenya juga simpel sehingga mudah dimengerti, dan penggunaan fungsi yang sistematis sehingga kode lebih rapi. Cara menginstall package dplyr yaitu dengan :

install.package(dplyr)

Dan sintaks untuk memanggil dplyr yaitu dengan :

library(dplyr)

Data Inflow di Pulau Kalimantan

library(readxl)
## Warning: package 'readxl' was built under R version 4.1.2
inflowkal <- read_excel(path = "C:/Users/ASUS PC/Documents/BUKU NOVA/RStudio/RMarkdown/InflowKalimantan.xlsx") 
inflowkal
## # A tibble: 6 x 12
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## # ... with 1 more variable: 2021 <dbl>
library(tidyverse)
## Warning: package 'tidyverse' was built under R version 4.1.2
## -- Attaching packages --------------------------------------- tidyverse 1.3.1 --
## v ggplot2 3.3.5     v purrr   0.3.4
## v tibble  3.1.4     v dplyr   1.0.8
## v tidyr   1.1.3     v stringr 1.4.0
## v readr   2.0.1     v forcats 0.5.1
## Warning: package 'dplyr' was built under R version 4.1.2
## -- Conflicts ------------------------------------------ tidyverse_conflicts() --
## x dplyr::filter() masks stats::filter()
## x dplyr::lag()    masks stats::lag()

Mambuang Beberapa Variabel yang Tidak Ingin Digunakan

kal1 <- select(inflowkal, `2019`)
kal1
## # A tibble: 6 x 1
##   `2019`
##    <dbl>
## 1 46158.
## 2 11848.
## 3  4385.
## 4 14462.
## 5 13991.
## 6  1472.
kal2 <- select(inflowkal, `2020`, `2018`, `2016`, `2014`, `2012`)
kal2
## # A tibble: 6 x 5
##   `2020` `2018` `2016` `2014` `2012`
##    <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 37200. 41157. 32847. 26379. 17575.
## 2  9294. 10249.  7440.  5943.  3386.
## 3  4178.  4083.  3694.  1887.  1135.
## 4 11753. 13604. 10809.  9614.  7311.
## 5 10612. 12305. 10903.  8936.  5743.
## 6  1362.   917.     0      0      0

Memilih Beberapa Variabel yang Ingin Digunakan

Sintaks dibawah ini digunakan untuk memilih beberapa variabel yang ketika variabel yang dipilih itu lebih banyak dibandingkan variabel yang akan dibuang.

kal3 <- select(inflowkal, -`2021`)
kal3
## # A tibble: 6 x 11
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.

Sintaksnya ini menggunakan fungsi select, dan select ini bukan hanya untuk memilih kolom dalam jumlah banyak, melainkan juga bisa untuk mengganti nama kolomnya. Perhatikan sintaks yang ada dibawah ini :

kal4 <- inflowkal %>%
  select(tahun = `2014`, `2020`, `2021`)
kal4 
## # A tibble: 6 x 3
##    tahun `2020` `2021`
##    <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 26379. 37200. 31372.
## 2  5943.  9294.  7598.
## 3  1887.  4178.  3534.
## 4  9614. 11753.  9655.
## 5  8936. 10612.  8914.
## 6     0   1362.  1671.

Mengganti Tabel Tahun

library(dplyr)
kaltahun <- inflowkal %>% rename('2010' = '2011')
head(kaltahun)
## # A tibble: 6 x 12
##   Provinsi `2010` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## # ... with 1 more variable: 2021 <dbl>

Mengambil Nilai Tidak Duplikasi dari Variabel

Dari Sebuah Variabel
kal4 <- distinct(inflowkal, `2012`)
kal4
## # A tibble: 6 x 1
##   `2012`
##    <dbl>
## 1 17575.
## 2  3386.
## 3  1135.
## 4  7311.
## 5  5743.
## 6     0
Dari Semua Variabel
kal5 <- distinct(inflowkal, `2019`, .keep_all = TRUE)
kal5
## # A tibble: 6 x 12
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## # ... with 1 more variable: 2021 <dbl>

Menyeleksi Baris Tabel

Baris tabel diseleksi dengan menggunakan fungsi filter(). dalam fungsi ini terdapat berbagai operator, seperti <, <=, >, >, ==, dan %in%. Argumen dari fungsi ini juga bisa lebih dari satu, dan sintaksnya menggunakan operator boolean.

kal6 <- inflowkal %>%
  filter(Provinsi <= 'Kalimantan') %>%
    select(`2018`,`2019`)
kal6
## # A tibble: 1 x 2
##   `2018` `2019`
##    <dbl>  <dbl>
## 1 41157. 46158.
kal7 <- inflowkal %>%
  filter(Provinsi == 'Kalimantan', Provinsi == 'Kalimantan Timur') %>%
    select( -`2016`)
kal7
## # A tibble: 0 x 11
## # ... with 11 variables: Provinsi <chr>, 2011 <dbl>, 2012 <dbl>, 2013 <dbl>,
## #   2014 <dbl>, 2015 <dbl>, 2017 <dbl>, 2018 <dbl>, 2019 <dbl>, 2020 <dbl>,
## #   2021 <dbl>
str(inflowkal)
## tibble [6 x 12] (S3: tbl_df/tbl/data.frame)
##  $ Provinsi: chr [1:6] "Kalimantan" "Kalimantan Barat" "Kalimantan Tengah" "Kalimantan Selatan" ...
##  $ 2011    : num [1:6] 13272 2831 779 5369 4293 ...
##  $ 2012    : num [1:6] 17575 3386 1135 7311 5743 ...
##  $ 2013    : num [1:6] 37698 4029 19328 4226 10115 ...
##  $ 2014    : num [1:6] 26379 5943 1887 9614 8936 ...
##  $ 2015    : num [1:6] 29427 6675 3547 9558 9646 ...
##  $ 2016    : num [1:6] 32847 7440 3694 10809 10903 ...
##  $ 2017    : num [1:6] 35119 7775 3655 12415 10933 ...
##  $ 2018    : num [1:6] 41157 10249 4083 13604 12305 ...
##  $ 2019    : num [1:6] 46158 11848 4385 14462 13991 ...
##  $ 2020    : num [1:6] 37200 9294 4178 11753 10612 ...
##  $ 2021    : num [1:6] 31372 7598 3534 9655 8914 ...
str(inflowkal %>% group_by(Provinsi))
## grouped_df [6 x 12] (S3: grouped_df/tbl_df/tbl/data.frame)
##  $ Provinsi: chr [1:6] "Kalimantan" "Kalimantan Barat" "Kalimantan Tengah" "Kalimantan Selatan" ...
##  $ 2011    : num [1:6] 13272 2831 779 5369 4293 ...
##  $ 2012    : num [1:6] 17575 3386 1135 7311 5743 ...
##  $ 2013    : num [1:6] 37698 4029 19328 4226 10115 ...
##  $ 2014    : num [1:6] 26379 5943 1887 9614 8936 ...
##  $ 2015    : num [1:6] 29427 6675 3547 9558 9646 ...
##  $ 2016    : num [1:6] 32847 7440 3694 10809 10903 ...
##  $ 2017    : num [1:6] 35119 7775 3655 12415 10933 ...
##  $ 2018    : num [1:6] 41157 10249 4083 13604 12305 ...
##  $ 2019    : num [1:6] 46158 11848 4385 14462 13991 ...
##  $ 2020    : num [1:6] 37200 9294 4178 11753 10612 ...
##  $ 2021    : num [1:6] 31372 7598 3534 9655 8914 ...
##  - attr(*, "groups")= tibble [6 x 2] (S3: tbl_df/tbl/data.frame)
##   ..$ Provinsi: chr [1:6] "Kalimantan" "Kalimantan Barat" "Kalimantan Selatan" "Kalimantan Tengah" ...
##   ..$ .rows   : list<int> [1:6] 
##   .. ..$ : int 1
##   .. ..$ : int 2
##   .. ..$ : int 4
##   .. ..$ : int 3
##   .. ..$ : int 5
##   .. ..$ : int 6
##   .. ..@ ptype: int(0) 
##   ..- attr(*, ".drop")= logi TRUE

Mengelompokkan dan Mengurutkan Data

Mengelompokkan Data
kalup <- inflowkal %>%
    group_by(Provinsi)
kalup
## # A tibble: 6 x 12
## # Groups:   Provinsi [6]
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## # ... with 1 more variable: 2021 <dbl>
Mengurutkan Data
kalubah <- arrange(inflowkal, `2021`)
kalubah
## # A tibble: 6 x 12
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## 2 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 3 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 4 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 5 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 6 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## # ... with 1 more variable: 2021 <dbl>

Menambahkan Kolom pada Tabel

kalup1 <- inflowkal %>%
    mutate(`2022` = inflowkal$`2021`/2)
kalup1 
## # A tibble: 6 x 13
##   Provinsi `2011` `2012` `2013` `2014` `2015` `2016` `2017` `2018` `2019` `2020`
##   <chr>     <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>  <dbl>
## 1 Kaliman~ 13272. 17575. 37698. 26379. 29427. 32847. 35119. 41157. 46158. 37200.
## 2 Kaliman~  2831.  3386.  4029.  5943.  6675.  7440.  7775. 10249. 11848.  9294.
## 3 Kaliman~   779.  1135. 19328.  1887.  3547.  3694.  3655.  4083.  4385.  4178.
## 4 Kaliman~  5369.  7311.  4226.  9614.  9558. 10809. 12415. 13604. 14462. 11753.
## 5 Kaliman~  4293.  5743. 10115.  8936.  9646. 10903. 10933. 12305. 13991. 10612.
## 6 Kaliman~     0      0      0      0      0      0    341.   917.  1472.  1362.
## # ... with 2 more variables: 2021 <dbl>, 2022 <dbl>

Visualisasi Data Tabel dengan ggplot

ggplot dengan Grafik Titik

Pada Tahun 2015
ggplot(data = inflowkal, mapping = aes(x = Provinsi, y = `2015`)) +
  geom_point() 

Pada Tahun 2020
ggplot(data = inflowkal, mapping = aes(x = Provinsi, y = `2020`)) +
  geom_point() 

ggplot dengan Grafik Batang

Pada Tahun 2015
ggplot(data = inflowkal, mapping = aes(x = Provinsi, y = `2015`)) +
  geom_bar(stat = "identity")

Pada Tahun 2020
ggplot(data = inflowkal, mapping = aes(x = Provinsi, y = `2020`)) +
  geom_bar(stat = "identity")


Referensi