R Nedir?

• R istatistiksel hesaplamalar yapabilen bir programlama dilidir.

• 1996 yilinda Auckland Universitesi’nde Ross Ihaka ve Robert Gentleman tarafindan gelistirilmistir.

• 1960 yillinda Bell Laboratories’de John Chambers ve arkadaslari tarafindan gelistirilen S dilinin acik kaynak kodlu halidir.

• R yazilimi Genel Kamu Lisansi (GNU-General Public Licence) kosullari altinda ucretsiz dagitilmaktadir.

• R ve Temel Gelistirme Takimi (R core team) ile ilgili bilgilere R’in internet sitesinden (https://www.r-project.org/) ulasilabilir.

• R dilinin ilk surumu 29 Subat 2000 tarihinde yayinlanmistir. Her iki-uc ayda bir surumler guncellenmektedir.

  • R version 4.1.1 (Kick Things) prerelease versions will appear starting Saturday 2021-07-31. Final release is scheduled for Tuesday 2021-08-10.

R Nedir?

• R ozgur istatiksel bir programa dilidir.

• R ayni zamanda bir yorumlayicidir (interpreter).

• R, bir veri tabani degildir ama veri tabanlarina baglanabilir.

• Onceki surumleri kullanci dostu olmasa da, son zamanlarda kod editorlerine cok sayida islev eklenmistir.

• Ayrica java gibi diller araciligi ile ara yuz destegine sahip bir yazilim gelistirme ortamidir.

• Tablolardan olusan yazilim paketlerine (Excel, Minitab gibi) benzememekle birlikte, yeni geliştiren bazı paketler farklı arayüzler saglamaktadır.

• Ucretsiz olmasi nedeniyle, ticari destege tabi bir yazilim degildir. Ancak destek alinabilecek cok sayida kaynaga erisilebilir. (stackoverflow, mail listeleri)

Neden R?

• R istatistiksel programlama, veri analizi ve grafiksel gosterim icin kullanilan ve ticari bir amac gutmeyen ucretsiz bir yazilimdir.

• R, UNIX, Windows ve MacOS gibi cesitli platformlarda kodlari derlemekte ve calistirmaktadir.

• SPSS, SAS gibi veri analizi programlari ucretlidir, ayrica bazi ozel psikometri analizleri icin yeterli degildir.

• R, acik kaynak kodlu oldugu icin program kodlarina istenildigi zaman erisilebilir.

• Diger istatistiksel yazilimlar ile karsilastirildiginda R “komut satiri” ara yuzunu kullanmaktadir.

• Basit kosullar, donguler ve kisi-tanimli fonksiyonlar yazmaya uyumlu basit ve etkili bir yazim diline sahiptir.

• R’in ayrica grafiksel imkanlari oldukca fazladir; bu nedenle yayinlanabilir/basima uygun grafikler olusturmak kolaydir.

• R ekibi bircok alanda ayrintili dokumantasyonu yapilmis R paketleri gelistirmektedir.

Neden R?

• Klasik istatistik yazilimlarinda analiz sonuclari bir kez elde edilir. R yaziliminda ise sonuclar calisma alanina kaydedilerek, ileriki analiz asamalarinda tekrar kullanabilir.

• R, psikometri alaninda siklikla kullanilan simulasyon calismalari icin (tekrarli islemler icin) de avantaj saglamaktadir.

• R, diger programlama dilleri ve istatistik paket programlari ile uyumludur.

Dezavantajları

• Basta ogrenilmesi kolay gorunse de, R’da uzmanlasmak oldukca zordur.

• Menu ile kullanilan programlara aliskin olan kisiler icin baslangicta korkutucu olabilir.

• R ile bir analizi yapabilmek icin planlama yapilmasi gerekmektedir.

• R kullanicilari cogunlukla programlamaci degildir.

• Programlamaya hakim olmayan kisiler tarafindan hazirlanan, okunmasi ve surdurulebilirligi zor kodlar olusturulabilir.

• R’da hata yapma olasiligi diger programlara gore daha fazladir. Hata kaynagi icin varsayimlarin iyi bilinmesi gerekmektedir.

• Hiz konusunda SPSS ve SAS’a gore avantajli olsa da diger dillere gore (Python, Matlab gibi) daha yavastir.

• Gelistirilen cok fazla paket oldugu icin, ihtiyaca uygun en iyi paketin secimi zor olabilmektedir.

R Yazilimin Yuklenmesi

• Internet tarayicisina R yazilimin internet sitesinin ana sayfasinin adresi yazilir. https://www.r-project.org/

• Sol menude yer alan “download CRAN” bolumune tikladiktan sonra ulke secilir. Secilen ulkenin yakinligi sadece yukleme hizini degistirecektir.

• Cikan sayfada “Download and Install R” basligi altindan isletim sistemine uygun olan baglanti secilir.

R STUDIO

• R konsolda calismaya dogrudan baslanabilir; ancak konsol kullanimi bir kod editoru olmadigi icin cok kullanisli degildir.

• Rstudio hata ayiklama, gorsellestirme araclari ile birlikte yuklenen modern bir kod editorudur.

• https://www.rstudio.com/ internet sitesinden kullanilan bilgisayar ve isletim sistemine uygun olarak secilip indirilebilmektedir.

R Temel Özellikler

R konsolda gorunen > isareti, R yaziliminin sizden komut bekledigini belirtir. R’in hesap makinesi olarak kullanim ornekleri sunulmustur.

2+2

## [1] 4

R bosluklara duyarli degildir.

2           +   2 

## [1] 4

R bosluklara duyarli degildir.

2+
  2

## [1] 4

Atama Operatoru

• Atama operatoru olarak “kucuktur” simgesi ile “kisa cizgi” simgesi <- simgeleri kullanilabilir.

• <- yerine “esittir” = simgesi de atama operatoru olarak kullanilabilir.

• Ancak = operatoru programlama yaparken matematiksel esitlikle karisabilmektedir.

Nesne Isimleri

• Atama yapilacak nesne isimlendirilirken harflerle (A-Z veya a-z) baslamalidir.

• İsimlendirmeye harfle baslandiktan sonra rakamlar (0-9), nokta (.) ve alt cizgi (_) ile devam edilebilmektedir.

• R harflerin kucuk ve ya buyuk olmasina karsi duyarlidir.

• R fonksiyonlarina benzer isimlerde nesne ismi kullanmamaya dikkat edilmelidir.

• Ayrica c,C,D,F,I,q,t,T gibi tek harfli nesne ismi kullanmaktan kacinilmalidir; bunlarin R’da ozel anlamlari bulunmaktadir.

Yorum Satirlari

R yaziliminda # isareti ile baslayan satir, yorum satiridir.

Genellikle komutlarin anlamini aciklamak icin kullanilmaktadir.

R, bu satirlari dikkate almaz, bunlar sadece kullanicilar icin bilgi ve hatirlatici aciklamalari icermektedir.

# Yorum satirlari kodlarinizi anlamli hale getirir.
a <- 2
y <- a * a
y

## [1] 4

Basit İslemler

• toplama islemi icin +,

• cikarma islemi icin -,

• carpma islemi icin *,

• bolme islemi icin /,

• us alma islemi icin ^ veya **

• mod alma icin ise %% operatorleri kullanilmaktadir.

Basit İslemler

Eni 4 cm, boyu 10 cm bir dikdortgenin alani hesaplayiniz.

# en nesnesi tanimlama

# boy nesnesi tanimlama

# alan nesnesi tanimlama

# alan nesnesini yazdirma

## [1] 40

Basit İslemler

Eni 4 cm, boyu 10 cm bir dikdortgenin kosegen uzunlugunu hesaplayiniz.

# en nesnesi tanimlama

# boy nesnesi tanimlama

# kosegen nesnesi tanimlama

# kosegen nesnesini yazdirma

## [1] 10.77033

R Paketler

R fonksiyonlari ayri paketler halinde duzenlenmislerdir. Boylece gerekli paketlerle calisarak daha az bellek kullanimi ve hizli islem gucu saglanir.

Bu paketlerin bir baska avantaji da yazilan fonksiyonlardan olusan paketlerin CRAN’den temin edilerek yuklenebilmesidir.

Her paketin bir yaraticisi ve kendisine ait bir yardim dosyasi bulunur.

# paket yukleme
# install.packages("CTT")
# paket aktive etme
library(CTT)

Paket yukleme işlemi Rstudio’da yer alan menuler araciligi ile de yapilabilmektedir.

R Paketler

R yuklenirken temel (base) paket yuklenir.

R paketleri R fonksiyonlarinin, verilerinin ve iyi derlenmis bir formatta kodlarin kombinasyonlarindan olusmaktadir. library() komutu ile kişisel kutuphanenizdeki yuklu paketleri gorebilirsiniz.

Sadece temel pakette 1000’den fazla fonksiyon bulunmaktadir.

# temel paket fonksiyonlarina ulasimak icin  
fonksiyonlar <- builtins()
length(fonksiyonlar)

## [1] 1373

fonksiyonlar[910:920]

##  [1] "cosh"                       "cos"                       
##  [3] "contributors"               "Conj"                      
##  [5] "conflicts"                  "conflictRules"             
##  [7] "conditionMessage.condition" "conditionMessage"          
##  [9] "conditionCall.condition"    "conditionCall"             
## [11] "computeRestarts"

Yardım Sayfalari

R’da temel ve diğer paketlerde yer alan fonksiyonların islevleri görmek için yardım sayfalarını inceleyebilirsiniz. ? ve help() fonksiyonlari ayni isleve sahiptir.

?is.na

help(sqrt)

Ornegin CTT paketini hem yuklediniz hem de etkinlestirdiniz. Paket fonksiyon ve veri icerigini asagidaki komutlarla gorebilirsiniz.

# install.packages(CTT)
library(CTT)
ls("package:CTT") 

##  [1] "cttICC"              "disattenuated.cor"   "distractor.analysis"
##  [4] "distractorAnalysis"  "itemAnalysis"        "polyserial"         
##  [7] "reliability"         "score"               "score.transform"    
## [10] "spearman.brown"      "subscales"

data(package = "CTT") # yeni bir sekmede acilir.
?reliability

Etkinlestirdiginiz paketlerde yer alan fonksiyonlarin yardim sayfalarina ulasabilirsiniz.

Kaynaklar

Atar, B., Atalay Kabasakal, K, Ünsal Özberk, E. B., Özberk, E. H. Ve Kıbrıslıoğlu Uysal, N. (2020).  R ile Veri Analizi ve Psikometri Uygulamaları, Editör, Pegem Akademi, Ankara.

ODEV

Sadece temel pakette 1500’e yakın fonksiyon bulunduğu için ders dışı alıştırmalar yapmanız gereklidir.

R kurulumu ile ilgili learnr paketi hazirlanmiş bir interaktif alistirma ornegini inceleyeniz.

(Kitap - Bölüm1 - Alıştırmalar)

swirl package - learn R in R paketi yukleyerek alıştırma yapayı deneyiniz.

Referens kart sayfasının çıktısını alarak duvarınıza asmanızı öneririm.

NOT: Ders1_uygulama dosyasi uzerinde calisiniz.