Optimum ekologiczne - zespół warunków środowiska, w których organizm może normalnie funkcjonować. Różne czynniki środowiskowe: oświetlenie, temperatura, wilgotność, zwięzłość gleby, ciśnienie hydrostatyczne oraz parametry chemiczne, stężenie tlenu, zasolenie, kwasowość, itp.

Preferendum etologiczne = optimum ekologiczne, ale zakres może być więc węższy; najczęściej w zakresie centralnych wartości optimum. Mechanizm osiągania preferendum: bezkręgowce - kinezy, kręgowce - pamięć.

Strefa życiowa - obszar, w którym zwierzę poruszało się w ciągu dotychczasowego życia realizując swoje potrzeby, również znajdując się tam przypadkowo; w ujęciu ekologicznym - siedlisko/habitat. Częścią strefy życiowej jest strefa mieszkalna, w której osobnik przebywa względnie względnie stale i spełnia wiele swoich życiowych funkcji; może mieć charakter czasowy (np. gniazda ptaków).

Systemat przestrzenno-czasowy – miejsce w terenie oraz pora doby/roku/życia, w którym osobnik w określonym czasie wykonuje określone czynności (patrz też rytmy biologiczne, wykład 13). W warunkach naturalnych ustalenie się systematu przestrzenno-czasowego zależy od czynników dziedzicznych (wrodzonych; w sensie filogenetycznym), doświadczenia osobniczego zwierzęcia (nabywanego w wyniku uczenia) oraz osobowości (która ma zarówno aspekt dziedziczny jak i plastyczny, zależny od doświadczenia; patrz też wykład 8). Nie bez znaczenia są zdarzenia losowe i czynniki ograniczające środowiska.

Niektóre zwierzęta żyjące samotnie, lub w małych grupach rodzinnych cechuje terytorializm (mniejszość). Inne nie bronią obszaru w którym funkcjonują, zwłaszcza te żyjące stadnie - mają wspólne strefy mieszkalne i nie wykazują zachowań terytorialnych.

Terytorializm - instynktowne zachowania zwierzęce polegające na obronie swojego terytorium.

Terytorium – obszar zajmowany wyłącznie przez jedno zwierzę lub grupę zwierząt. Terytorium może być zajmowane przez zwierzę na stałe lub okresowo.

Areał osobniczy - obszar użytkowany przez zwierzę lub grupę w dłuższej perspektywie czasowej. U zwierząt terytorialnych obejmuje terytorium.

Funkcja terytorializmu - dla podniesienia dostosowania (zwiększenia szans przeżycia i produkcji młodych). U poszczególnych zwierząt bezpośrednia funkcjonalność terytorium może się wiązać z zasobami pokarmowymi, dostępem do miejsca/partnera do rozrodu, obecnością kryjówek, itp.

Podział terytorium wg kryterium funkcjonalności (np ptaki)

Typ A: kopulacja, gniazdo, żerowanie, np. śpiewające.

Typ B: kopulacja, gniazdo (żerowanie poza terytorium), np. wikłacze.

Typ C: mały obszar tylko wokół gniazda, np. kolonijne.

Typ D: tylko kopulacja, np. tokowiskowe.

Typ E: odpoczynek nocny, np. krukowate.

Typ F: miejsce zimowiskowe (żerowanie i odpoczynek), np. śpiewające na zimowiskach.

Sygnały akustyczne emitowane w węzłowych/granicznych miejscach terytorium i kluczowym czasie(znaczenie komunikacyjne, patrz też wykład 7); (np. rudzik).

Większość zwierząt podlega różnym przemieszczeniom w związku z poszukiwaniem pokarmu, wodopoju, materiału na gniazdo, partnera do rozrodu, itp. Tego rodzaju przemieszczenia są zwykle jednokierunkowe (w związku z zasobami) najczęściej krótkodystansowe, ale są wyjątki (np. szarańcze za pokarmem, słonie za wodą, Gustaw za samicą).

1. [Wato et al (2018) Movement patterns of African elephants (Loxodonta africana) in a semi-arid savanna suggest that they have information on the location of dispersed water sources. Front. Ecol. Evol. 25, doi.org/10.3389/fevo.2018.00167]
   
2. Cressman K (2011) Monitoring desert locusts in the Middle East: an overview /from Research gate/

Nawigacja kierunkowa – oparta na podobnym mechanizmie orientacyjnym jak zliczeniowa – tj meno- lub astrotaktycznym, z tym że w zasadzie nie obejmuje stałego komponentu oceny przebytej trasy. Przyjmuje się, że wędrówkę pod jej wpływem kończy bądź dostanie się pod bezpośredni wpływ celu (i tamten odcinek pokonywany jest na podsawie nawigacji docelowej) bądź na wygaśnięciu popędu migracyjnego. Nawigacja kierunkowa oby rodzajów występuje często u ptaków i odbywa się według wzrokowo spostrzeganej podczerwienie, według wiatru, pola magnetycznego lub słońca, a w nocy gwiazd. Ponadto zwierzę przemieszcza się na właściwą odległość dzięki działaniu genetycznie zakodowanych mechanizmów; mechanizmy te każą dokonywać zwierzęciu zmiany kierunku w określonych miejscach. Ocenę przebytej drogi może zapewnić wrodzony program czasowy.

Nonsensowna nawigacja jednokierunkowa - u niektórych ptaków, wywiezione ze strefy mieszkalnej i wypuszczone w terenie nieznanym startują w kierunku wiosennej trasy wędrówkowej, nawet jeśli kierunek ten jest niezgodny z tym, który może je doprowadzić do celu.

Odwrotna wędrówka – dezorientacja migracyjna, gdy ptak leci w kierunku dokładnie przeciwnym do właściwego w czasie danej wędrówki, choć czasem kierunek może być też zupełnie przypadkowy (lecz niewłaściwy). Czasem jest to kwestia jakiś zaburzeń genetycznych, czasem złego uczenia się (u tych u których kierunek jest uczony, np. łabędzie), czasem może być to kwestia fizjologiczna – np. nieadekwatnych zapasów tłuszczowych*