การขาดแคลนครูในโรงเรียนขนาดเล็กเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นมานาน เนื่องจากนโยบายครู 1 คน ต่อเด็ก 20 คน เป็นผลทำให้ครูไม่ครบชั้นเรียน และส่วนใหญ่กระจุกตัวอยู่ในโรงเรียนใหญ่ หรือโรงเรียนในเมือง ทำให้ผู้ปกครองที่มีกำลังทรัพย์มากพอและเห็นความสำคัญของการศึกษาส่งลูกหลานไปเรียนในโรงเรียนดังกล่าวแม้จะอยู่ไกลจากบ้านก็ตาม ด้วยเหตุนี้โรงเรียนขนาดเล็กโดยเฉพาะโรงเรียนในชนบทที่มีจำนวนนักเรียนน้อยอยู่แล้วก็ยิ่งลดลงอีก รัฐบาลในสมัยนายพงศ์เทพ เทพกาญจนา เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการในปี 2555 จึงมีนโยบาย “ยุบ รวม โรงเรียนขนาดเล็กที่มีจำนวนนักเรียนไม่ถึง 60 คน”
การจัดการชั้นเรียนและความกระตือรือร้นของครูส่งผลต่อคุณภาพของนักเรียนทางบวก ขณะที่ความรอบรู้ของครูส่งผลทางลบต่อคุณภาพของนักเรียน นอกจากนี้โครงสร้างการบริหารโรงเรียนและกระบวนการบริหารโรงเรียนส่งผลต่อคุณภาพของนักเรียนในทางบวก(มานะ สินธุวงษานนท์: 2550)
จากปัญหาที่พบข้างต้น ผู้จิวัยจึงสนใจที่จะทำการสำรวจจำนวนครูและนักเรียนของโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรี และคำนวณอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครู เพื่อวิเคราะห์ว่าโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรีโดยภาพรวม มีจำนวนครูเพียงพอต่อการจัดการเรียนการสอนหรือไม่ และสะท้อนผลการวิเคราะห์เชื่อมโยงไปถึงการศึกษาระดับคุณภาพทางการศึกษาโดยรวมของแต่ละโรงเรียนด้วย
โรงเรียน หมายถึง โรงเรียนระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาในจังหวัดนนทบุรี
อัตราส่วนจำนวนครูต่อนักเรียน หมายถึง จำนวนนักเรียนทั้งหมดต่อจำนวนครูทั้งหมด
จำนวนครู “เพียงพอ” หมายถึง มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูน้อยกว่าหรือเท่ากับ 24
จำนวนครู “ไม่เพียงพอ” หมายถึง มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูมากกว่า 24
ทำการวิเคราะห์จำนวนครูและนักเรียน ของโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรีในสังกัด สพม.3 พบว่าโรงเรียนที่มีจำนวนนักเรียนมากที่สุดมีนักเรียน 3,929 คน และโรงเรียนที่มีจำนวนนักเรียนน้อยที่สุด มีนักเรียน 56 คน โรงเรียนที่มีจำนวนครูมากที่สุดมีครู 184 คน และโรงเรียนที่มีจำนวนครูน้อยที่สุดมีครู 2 คน ซึ่งเมื่อหาอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครู ได้อัตราส่วนที่น้อยที่สุดอยู่ที่ 4.94 แต่เมื่อวิเคราะห์อัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูในภาพรวม พบว่าโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรีส่วนใหญ่มีจำนวนครูเพียงพอต่อจำนวนนักเรียนซึ่งน้อยกว่าอัตราส่วนตามเกณฑ์ที่ควรมีเป็นอย่างมาก แสดงผลดังแผนที่ที่ 1 แสดงดังแผนที่ 2
โรงเรียนที่แสดงด้วยสีฟ้า คือ โรงเรียนที่มีจำนวนครูเพียงพอ และโรงเรียนที่แสดงด้วยสีแดง คือ โรงเรียนที่มีจำนวนครูไม่เพียงพอ พบว่าโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรีมีจำนวนครูต่อนักเรียนเพียงพอ จำนวน 70 โรง และไม่เพียงพอ 45 โรง
เมื่อวิเคราะห์ระดับคุณภาพการศึกษาโดยรวมของสถานศึกษาในจังหวัดนนทบุรี ตามคะแนนการประเมินคุณภาพภายนอกรอบ 3 พบว่าโรงเรียนส่วนใหญ่มีคะแนนในระดับดีขึ้นไป แสดงให้เห็นถึงอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูที่เพียงพอ ส่งผลถึงคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาโดยรวม
จากเกณฑ์ที่ได้กำหนดว่าจำนวนครูที่เพียงพอต่อการจัดการเรียนการสอนคือ นักเรียน 24 คน ต่อ ครู 1 คน เมื่อคิดเป็นอัตราส่วนสามารถตีความได้ว่า โรงเรียนที่มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครู “เพียงพอ” คือ มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูน้อยกว่าหรือเท่ากับ 24 และโรงเรียนที่มีอัตราส่วนนักเรียนต่อครู “ไม่เพียงพอ” คือ มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครู มากกว่า 24 เมื่อวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนครูและนักเรียนพบว่าโรงเรียนในจังหวัดนนทบุรีส่วนใหญ่ มีอัตราส่วนจำนวนนักเรียนต่อครูเป็นไปตามเกณฑ์ กล่าวคือ มีจำนวนครูต่อนักเรียนเพียงพอต่อการจัดการเรียนการสอน ซึ่งนับเป็นประเด็นการพิจารณาคุณภาพทางการศึกษาที่สำคัญด้านหนึ่งที่ได้รับการประเมินคุณภาพภายนอกรอบ 3 โดย สมศ. การที่โรงเรียนมีจำนวนครูต่อนักเรียนเพียงพอ อาจส่งผลให้การพัฒนาระคุณภาพการศึกษาในด้านอื่น ได้แก่ ด้านคุณภาพผู้เรียนและด้านกระบวนการบริหารการศึกษาอยู่ในระดับที่ดีขึ้นได้ง่ายกว่าโรงเรียนที่มีจำนวนครูไม่เพียงพอ ซึ่งควรทำการวิเคราะห์ปัจจัยเหล่านี้ต่อไป
งานวิจัยนี้เป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ต้องการศึกษาจำนวนนักเรียนและครู เพื่อวิเคราะห์ความเพียงพอของครูในการจัดการเรียนการสอน โดยความเพียงพอของครูแต่ละโรงเรียนเป็นเพียงปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลต่อคุณภาพการศึกษาโดยรวมของสถานศึกษานั้นๆ ดังนั้นหากต้องการพิจารณาถึงคุณภาพของสถานศึกษาอย่างรอบด้านยิ่งขึ้น ควรทำการศึกษาปัจจัยที่มีผลด้านอื่นร่วมด้วย