* SEM(Structural Equation Modeling)

측정의 오차를 고려하는 분석 방법으로서 관찰변수만을 분석하는 회귀분석, 분산분석 등의 방법보다 더욱 신뢰할 수 있는 결과를 산출

* lavaan package

Rosseel(2010) 에 의해 개발된 lavaan 은 요인모형, 잠재성장모형, 문항반응이론모형 등의 잠재변수 분석을 지원하는 패키지로서, 구조방정식 모형을 분석하는 기능이 포함된 타 패키지(SEM, OpenMx)보다 비교적 쉬운 문법으로 구성


lavaan(grammar & mean)

grammar mean
=~ 관찰변수를 이용하여 잠재변수 규정
~ 회귀모형 규정
~~ 공분산 추정
~1 절편 추정

### 패키지 불러오기        # eval=TRUE 은 명령어 실행결고 보고서에 포함 
install.packages("lavaan") 
library(lavaan)
### 데이터 불러오기                
library(readxl)              
ex_la <- read_excel("exla.xls")
## Classes 'tbl_df', 'tbl' and 'data.frame':    325 obs. of  26 variables:
##  $ 성별        : num  1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 ...
##  $ 외관1       : num  3 1 3 1 3 3 3 5 1 3 ...
##  $ 외관2       : num  2 1 3 1 3 3 3 5 1 3 ...
##  $ 외관3       : num  3 1 3 1 3 3 3 5 1 3 ...
##  $ 편의성1     : num  4 5 5 5 5 3 3 5 5 5 ...
##  $ 편의성2     : num  4 5 5 5 5 3 3 5 5 5 ...
##  $ 편의성3     : num  4 5 4 5 5 3 3 5 5 5 ...
##  $ 유용성1     : num  4 5 4 4 4 5 5 5 5 4 ...
##  $ 유용성2     : num  4 3 4 4 4 4 5 4 3 4 ...
##  $ 유용성3     : num  4 3 4 4 4 4 4 4 3 4 ...
##  $ 구매의도1   : num  3 5 5 3 5 5 3 3 5 5 ...
##  $ 구매의도2   : num  3 5 3 3 5 5 3 3 5 3 ...
##  $ 구매의도3   : num  3 5 4 3 5 5 3 2 5 4 ...
##  $ 구전의도1   : num  3 3 3 4 3 3 3 3 3 3 ...
##  $ 구전의도2   : num  3 3 3 4 3 3 2 2 3 3 ...
##  $ 구전의도3   : num  3 3 3 4 3 4 3 3 3 3 ...
##  $ FAC외관     : num  -0.232 -1.904 0.287 -1.878 0.342 ...
##  $ FAC편의성   : num  0.363 1.257 0.944 1.225 1.282 ...
##  $ FAC유용성   : num  0.09161 0.00115 0.29741 0.06038 0.36249 ...
##  $ FAC구매의도 : num  -0.478 1.859 0.818 -0.585 2.062 ...
##  $ FAC구전의도 : num  -0.232 -0.14 -0.184 1.051 -0.106 ...
##  $ 평균외관    : num  2.67 1 3 1 3 3 3 5 1 3 ...
##  $ 평균편의성  : num  4 5 4.67 5 5 3 3 5 5 5 ...
##  $ 평균유용성  : num  4 3.67 4 4 4 4.33 4.67 4.33 3.67 4 ...
##  $ 평균구매의도: num  3 5 4 3 5 5 3 2.67 5 4 ...
##  $ 평균구전의도: num  3 3 3 4 3 3.33 2.67 2.67 3 3 ...

#### 모델 설정
model <- "외관=~외관3+외관2+외관1
        편의성=~편의성3+편의성2+편의성1
        유용성=~유용성3+유용성2+유용성1
        구매의도=~구매의도3+구매의도2+구매의도1
        구전의도=~구전의도3+구전의도2+구전의도1
        구전의도~구매의도+외관+편의성+유용성
        외관1~~외관1
        외관2~~외관2
        외관3~~외관3
        편의성1~~편의성1
        편의성2~~편의성2
        편의성3~~편의성3
        유용성1~~유용성1
        유용성2~~유용성2
        유용성3~~유용성3
        구매의도1~~구매의도1
        구매의도2~~구매의도2
        구매의도3~~구매의도3
        구전의도1~~구전의도1
        구전의도2~~구전의도2
        구전의도3~~구전의도3"
#### 패키지 불러오기
library(lavaan)
## Warning: package 'lavaan' was built under R version 3.4.4
## This is lavaan 0.5-23.1097
## lavaan is BETA software! Please report any bugs.

* ML 적합함수를 이용한 구조방정식 모형 분석

## 모수 추정을 위한 모형 
fit <- cfa(model, data=ex_la, estimator="ML")

* 모수 추정량

#모수 추정량
summary(fit, fit.measure=TRUE, standardized=TRUE)
## lavaan (0.5-23.1097) converged normally after  46 iterations
## 
##   Number of observations                           325
## 
##   Estimator                                         ML
##   Minimum Function Test Statistic              147.139
##   Degrees of freedom                                80
##   P-value (Chi-square)                           0.000
## 
## Model test baseline model:
## 
##   Minimum Function Test Statistic             2958.769
##   Degrees of freedom                               105
##   P-value                                        0.000
## 
## User model versus baseline model:
## 
##   Comparative Fit Index (CFI)                    0.976
##   Tucker-Lewis Index (TLI)                       0.969
## 
## Loglikelihood and Information Criteria:
## 
##   Loglikelihood user model (H0)              -4669.902
##   Loglikelihood unrestricted model (H1)      -4596.332
## 
##   Number of free parameters                         40
##   Akaike (AIC)                                9419.803
##   Bayesian (BIC)                              9571.156
##   Sample-size adjusted Bayesian (BIC)         9444.279
## 
## Root Mean Square Error of Approximation:
## 
##   RMSEA                                          0.051
##   90 Percent Confidence Interval          0.038  0.064
##   P-value RMSEA <= 0.05                          0.442
## 
## Standardized Root Mean Square Residual:
## 
##   SRMR                                           0.040
## 
## Parameter Estimates:
## 
##   Information                                 Expected
##   Standard Errors                             Standard
## 
## Latent Variables:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 =~                                                               
##     외관3             1.000                               0.696    0.789
##     외관2             1.211    0.072   16.813    0.000    0.843    0.899
##     외관1             1.203    0.073   16.399    0.000    0.837    0.854
##   편의성 =~                                                             
##     편의성3           1.000                               1.025    0.943
##     편의성2           1.106    0.032   34.212    0.000    1.134    0.951
##     편의성1           1.036    0.035   29.578    0.000    1.062    0.909
##   유용성 =~                                                             
##     유용성3           1.000                               0.517    0.749
##     유용성2           0.832    0.086    9.707    0.000    0.430    0.698
##     유용성1           0.816    0.084    9.723    0.000    0.422    0.701
##   구매의도 =~                                                           
##     구매의도3         1.000                               0.706    0.916
##     구매의도2         0.804    0.058   13.891    0.000    0.568    0.736
##     구매의도1         0.852    0.065   13.138    0.000    0.602    0.699
##   구전의도 =~                                                           
##     구전의도3         1.000                               0.593    0.782
##     구전의도2         1.187    0.076   15.653    0.000    0.704    0.864
##     구전의도1         1.075    0.069   15.506    0.000    0.637    0.848
## 
## Regressions:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   구전의도 ~                                                            
##     구매의도          0.361    0.065    5.599    0.000    0.430    0.430
##     외관              0.011    0.052    0.210    0.834    0.013    0.013
##     편의성            0.033    0.035    0.943    0.346    0.058    0.058
##     유용성           -0.066    0.081   -0.806    0.420   -0.057   -0.057
## 
## Covariances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 ~~                                                               
##     편의성            0.125    0.044    2.865    0.004    0.176    0.176
##     유용성            0.034    0.024    1.411    0.158    0.095    0.095
##     구매의도          0.122    0.032    3.808    0.000    0.248    0.248
##   편의성 ~~                                                             
##     유용성            0.086    0.035    2.453    0.014    0.162    0.162
##     구매의도          0.255    0.046    5.487    0.000    0.352    0.352
##   유용성 ~~                                                             
##     구매의도          0.145    0.027    5.325    0.000    0.398    0.398
## 
## Variances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##    .외관1             0.261    0.033    7.899    0.000    0.261    0.271
##    .외관2             0.169    0.029    5.746    0.000    0.169    0.192
##    .외관3             0.295    0.029   10.050    0.000    0.295    0.378
##    .편의성1           0.238    0.024    9.823    0.000    0.238    0.174
##    .편의성2           0.135    0.020    6.597    0.000    0.135    0.095
##    .편의성3           0.132    0.018    7.460    0.000    0.132    0.111
##    .유용성1           0.184    0.021    8.740    0.000    0.184    0.508
##    .유용성2           0.195    0.022    8.831    0.000    0.195    0.513
##    .유용성3           0.209    0.028    7.471    0.000    0.209    0.439
##    .구매의도1         0.380    0.035   10.730    0.000    0.380    0.512
##    .구매의도2         0.272    0.027   10.091    0.000    0.272    0.458
##    .구매의도3         0.096    0.025    3.825    0.000    0.096    0.162
##    .구전의도1         0.158    0.021    7.646    0.000    0.158    0.281
##    .구전의도2         0.168    0.024    6.985    0.000    0.168    0.254
##    .구전의도3         0.224    0.023    9.787    0.000    0.224    0.389
##     외관              0.485    0.059    8.157    0.000    1.000    1.000
##     편의성            1.052    0.093   11.263    0.000    1.000    1.000
##     유용성            0.268    0.041    6.602    0.000    1.000    1.000
##     구매의도          0.499    0.052    9.603    0.000    1.000    1.000
##    .구전의도          0.284    0.037    7.735    0.000    0.809    0.809

* 신뢰도 검증

#크론바하알파 계산 
alpha_1 <- ex_la[, c("외관1","외관2","외관3")]
(3/2)*(1-(sum(diag(var(alpha_1)))/var(rowSums(alpha_1))))
## [1] 0.8828521
alpha_2 <- ex_la[, c("편의성1","편의성2","편의성3")]
(3/2)*(1-(sum(diag(var(alpha_2)))/var(rowSums(alpha_2))))
## [1] 0.9527612
alpha_3 <- ex_la[, c("유용성1","유용성2","유용성3")]
(3/2)*(1-(sum(diag(var(alpha_3)))/var(rowSums(alpha_3))))
## [1] 0.7581528
alpha_4 <- ex_la[, c("구매의도1","구매의도2","구매의도3")]
(3/2)*(1-(sum(diag(var(alpha_4)))/var(rowSums(alpha_4))))
## [1] 0.8143706
alpha_5 <- ex_la[, c("구전의도1","구전의도2","구전의도3")]
(3/2)*(1-(sum(diag(var(alpha_5)))/var(rowSums(alpha_5))))
## [1] 0.8691461

* 타당성 검증

#집중타당성 조건
   #1. 표준화된 요인부하량 값 > .5 이상 
   #2. 평균분산추출 값 > .5 이상
   #3. 개념신뢰도 값 > .7 이상 

a <- c(0.789, 0.899, 0.854)      #외관 관측변수의 표준화된 요인부하량
a_e <-c(0.295, 0.169, 0.261)     #외관 관측변수의 측정오차
sum(a^2)/(sum(a^2)+sum(a_e))     #외관 평균분산추출(AVE) 계산
## [1] 0.7487035
sum(a)^2/(sum(a)^2+sum(a_e))     #외관 개념신뢰도(C.R.) 계산
## [1] 0.8991201
b <- c(0.943, 0.951, 0.909)      #편의성 관측변수의 표준화된 요인부하량
b_e <-c(0.132, 0.135, 0.238)     #편의성 관측변수의 측정오차
sum(b^2)/(sum(b^2)+sum(b_e))     #편의성 평균분산추출(AVE) 계산
## [1] 0.8383964
sum(b)^2/(sum(b)^2+sum(b_e))     #편의성 개념신뢰도(C.R.) 계산
## [1] 0.9396064
c <- c(0.749, 0.698, 0.701)      #유용성 관측변수의 표준화된 요인부하량
c_e <-c(0.209, 0.195, 0.184)     #유용성 관측변수의 측정오차
sum(c^2)/(sum(c^2)+sum(c_e))     #유용성 평균분산추출(AVE) 계산
## [1] 0.723633
sum(c)^2/(sum(c)^2+sum(c_e))     #유용성 개념신뢰도(C.R.) 계산
## [1] 0.8869645
d <- c(0.916, 0.736, 0.699)      #구매의도 관측변수의 표준화된 요인부하량
d_e <-c(0.096, 0.272, 0.380)     #구매의도 관측변수의 측정오차
sum(d^2)/(sum(d^2)+sum(d_e))     #구매의도 평균분산추출(AVE) 계산
## [1] 0.7142151
sum(d)^2/(sum(d)^2+sum(d_e))     #구매의도 개념신뢰도(C.도R.) 계산
## [1] 0.8808006
f <- c(0.782, 0.864, 0.848)      #구전의도 관측변수의 표준화된 요인부하량
f_e <-c(0.224, 0.168, 0.158)     #구전의도 관측변수의 측정오차
sum(f^2)/(sum(f^2)+sum(f_e))     #구전의도 평균분산추출(AVE) 계산
## [1] 0.7906456
sum(f)^2/(sum(f)^2+sum(f_e))     #구전의도 개념신뢰도(C.R.) 계산
## [1] 0.9187597
#판별타당성 조건
   #1.평균분산추출(AVE) > 상관계수^2
   #2.상관계수 플러스마이너스2 곱하기 표준편차 != 1

#AVE
sum(a^2)/(sum(a^2)+sum(a_e))
## [1] 0.7487035
sum(b^2)/(sum(b^2)+sum(b_e))
## [1] 0.8383964
sum(c^2)/(sum(c^2)+sum(c_e))
## [1] 0.723633
sum(d^2)/(sum(d^2)+sum(d_e))
## [1] 0.7142151
sum(f^2)/(sum(f^2)+sum(f_e))
## [1] 0.7906456
#상관계수 
Cor_a <- 1          #외관-외관
Cor_b <- 0.176      #외관-편의성
Cor_c <- 0.095      #외관-유용성
Cor_d <- 0.248      #외관-구매의도
Cor_f <-            #외관-구전의도
  
#표준오차  
0.044      #외관-편의성
0.024      #외관-유용성
## [1] 0.024
0.032      #외관-구매의도
## [1] 0.032
           #외관-구전의도

* 모형의 적합도

fitMeasures(fit)
##                npar                fmin               chisq 
##              40.000               0.226             147.139 
##                  df              pvalue      baseline.chisq 
##              80.000               0.000            2958.769 
##         baseline.df     baseline.pvalue                 cfi 
##             105.000               0.000               0.976 
##                 tli                nnfi                 rfi 
##               0.969               0.969               0.935 
##                 nfi                pnfi                 ifi 
##               0.950               0.724               0.977 
##                 rni                logl   unrestricted.logl 
##               0.976           -4669.902           -4596.332 
##                 aic                 bic              ntotal 
##            9419.803            9571.156             325.000 
##                bic2               rmsea      rmsea.ci.lower 
##            9444.279               0.051               0.038 
##      rmsea.ci.upper        rmsea.pvalue                 rmr 
##               0.064               0.442               0.027 
##          rmr_nomean                srmr        srmr_bentler 
##               0.027               0.040               0.040 
## srmr_bentler_nomean         srmr_bollen  srmr_bollen_nomean 
##               0.040               0.040               0.040 
##          srmr_mplus   srmr_mplus_nomean               cn_05 
##               0.040               0.040             226.031 
##               cn_01                 gfi                agfi 
##             249.111               0.943               0.914 
##                pgfi                 mfi                ecvi 
##               0.628               0.902               0.699

* 성별 그룹별(조절효과)

# ML 적합함수를 이용한 구조방정식 모형 분석 
fit_c <- cfa(model, data=ex_la, estimator="ML", group="성별")

#모수 추정량, 적합도값
summary(fit_c, fit.measure=TRUE, standardized=TRUE)
## lavaan (0.5-23.1097) converged normally after  56 iterations
## 
##   Number of observations per group         
##   1                                                138
##   2                                                187
## 
##   Estimator                                         ML
##   Minimum Function Test Statistic              235.422
##   Degrees of freedom                               160
##   P-value (Chi-square)                           0.000
## 
## Chi-square for each group:
## 
##   1                                             95.994
##   2                                            139.428
## 
## Model test baseline model:
## 
##   Minimum Function Test Statistic             3087.927
##   Degrees of freedom                               210
##   P-value                                        0.000
## 
## User model versus baseline model:
## 
##   Comparative Fit Index (CFI)                    0.974
##   Tucker-Lewis Index (TLI)                       0.966
## 
## Loglikelihood and Information Criteria:
## 
##   Loglikelihood user model (H0)              -4626.121
##   Loglikelihood unrestricted model (H1)      -4508.410
## 
##   Number of free parameters                        110
##   Akaike (AIC)                                9472.242
##   Bayesian (BIC)                              9888.463
##   Sample-size adjusted Bayesian (BIC)         9539.552
## 
## Root Mean Square Error of Approximation:
## 
##   RMSEA                                          0.054
##   90 Percent Confidence Interval          0.038  0.068
##   P-value RMSEA <= 0.05                          0.323
## 
## Standardized Root Mean Square Residual:
## 
##   SRMR                                           0.046
## 
## Parameter Estimates:
## 
##   Information                                 Expected
##   Standard Errors                             Standard
## 
## 
## Group 1 [1]:
## 
## Latent Variables:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 =~                                                               
##     외관3             1.000                               0.723    0.820
##     외관2             1.182    0.100   11.789    0.000    0.855    0.933
##     외관1             1.058    0.101   10.515    0.000    0.765    0.791
##   편의성 =~                                                             
##     편의성3           1.000                               1.048    0.944
##     편의성2           1.052    0.045   23.422    0.000    1.102    0.955
##     편의성1           1.045    0.050   21.055    0.000    1.095    0.927
##   유용성 =~                                                             
##     유용성3           1.000                               0.427    0.649
##     유용성2           0.801    0.178    4.489    0.000    0.342    0.562
##     유용성1           0.957    0.208    4.591    0.000    0.409    0.692
##   구매의도 =~                                                           
##     구매의도3         1.000                               0.788    0.942
##     구매의도2         0.785    0.080    9.846    0.000    0.618    0.755
##     구매의도1         0.821    0.092    8.932    0.000    0.647    0.696
##   구전의도 =~                                                           
##     구전의도3         1.000                               0.633    0.768
##     구전의도2         1.128    0.115    9.791    0.000    0.714    0.889
##     구전의도1         0.971    0.105    9.240    0.000    0.615    0.790
## 
## Regressions:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   구전의도 ~                                                            
##     구매의도          0.326    0.092    3.536    0.000    0.406    0.406
##     외관             -0.049    0.081   -0.605    0.545   -0.056   -0.056
##     편의성            0.110    0.056    1.971    0.049    0.183    0.183
##     유용성           -0.031    0.164   -0.190    0.850   -0.021   -0.021
## 
## Covariances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 ~~                                                               
##     편의성            0.097    0.070    1.386    0.166    0.127    0.127
##     유용성           -0.018    0.034   -0.524    0.600   -0.057   -0.057
##     구매의도          0.164    0.056    2.917    0.004    0.287    0.287
##   편의성 ~~                                                             
##     유용성            0.068    0.048    1.414    0.157    0.153    0.153
##     구매의도          0.311    0.080    3.872    0.000    0.376    0.376
##   유용성 ~~                                                             
##     구매의도          0.111    0.040    2.764    0.006    0.330    0.330
## 
## Intercepts:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##    .외관3             2.891    0.075   38.506    0.000    2.891    3.278
##    .외관2             2.681    0.078   34.358    0.000    2.681    2.925
##    .외관1             2.833    0.082   34.403    0.000    2.833    2.929
##    .편의성3           3.638    0.094   38.515    0.000    3.638    3.279
##    .편의성2           3.645    0.098   37.122    0.000    3.645    3.160
##    .편의성1           3.768    0.101   37.471    0.000    3.768    3.190
##    .유용성3           3.957    0.056   70.642    0.000    3.957    6.013
##    .유용성2           3.855    0.052   74.421    0.000    3.855    6.335
##    .유용성1           4.080    0.050   81.158    0.000    4.080    6.909
##    .구매의도3         3.500    0.071   49.168    0.000    3.500    4.185
##    .구매의도2         3.384    0.070   48.518    0.000    3.384    4.130
##    .구매의도1         3.587    0.079   45.290    0.000    3.587    3.855
##    .구전의도3         3.174    0.070   45.218    0.000    3.174    3.849
##    .구전의도2         3.087    0.068   45.167    0.000    3.087    3.845
##    .구전의도1         3.275    0.066   49.454    0.000    3.275    4.210
##     외관              0.000                               0.000    0.000
##     편의성            0.000                               0.000    0.000
##     유용성            0.000                               0.000    0.000
##     구매의도          0.000                               0.000    0.000
##    .구전의도          0.000                               0.000    0.000
## 
## Variances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##    .외관1             0.351    0.054    6.555    0.000    0.351    0.375
##    .외관2             0.110    0.043    2.572    0.010    0.110    0.130
##    .외관3             0.255    0.042    6.015    0.000    0.255    0.328
##    .편의성1           0.196    0.032    6.075    0.000    0.196    0.140
##    .편의성2           0.116    0.026    4.443    0.000    0.116    0.087
##    .편의성3           0.133    0.026    5.195    0.000    0.133    0.108
##    .유용성1           0.182    0.040    4.579    0.000    0.182    0.521
##    .유용성2           0.253    0.039    6.476    0.000    0.253    0.684
##    .유용성3           0.250    0.047    5.284    0.000    0.250    0.579
##    .구매의도1         0.447    0.062    7.235    0.000    0.447    0.516
##    .구매의도2         0.289    0.044    6.606    0.000    0.289    0.430
##    .구매의도3         0.078    0.042    1.860    0.063    0.078    0.112
##    .구전의도1         0.227    0.038    5.997    0.000    0.227    0.375
##    .구전의도2         0.135    0.038    3.549    0.000    0.135    0.209
##    .구전의도3         0.279    0.044    6.373    0.000    0.279    0.411
##     외관              0.523    0.093    5.612    0.000    1.000    1.000
##     편의성            1.098    0.149    7.383    0.000    1.000    1.000
##     유용성            0.182    0.056    3.254    0.001    1.000    1.000
##     구매의도          0.621    0.093    6.662    0.000    1.000    1.000
##    .구전의도          0.307    0.063    4.893    0.000    0.765    0.765
## 
## 
## Group 2 [2]:
## 
## Latent Variables:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 =~                                                               
##     외관3             1.000                               0.678    0.768
##     외관2             1.217    0.099   12.324    0.000    0.825    0.866
##     외관1             1.331    0.106   12.581    0.000    0.902    0.913
##   편의성 =~                                                             
##     편의성3           1.000                               1.001    0.939
##     편의성2           1.157    0.046   25.124    0.000    1.158    0.952
##     편의성1           1.032    0.049   20.950    0.000    1.033    0.894
##   유용성 =~                                                             
##     유용성3           1.000                               0.565    0.805
##     유용성2           0.868    0.092    9.428    0.000    0.491    0.789
##     유용성1           0.759    0.085    8.884    0.000    0.429    0.706
##   구매의도 =~                                                           
##     구매의도3         1.000                               0.632    0.891
##     구매의도2         0.800    0.085    9.415    0.000    0.505    0.701
##     구매의도1         0.876    0.094    9.313    0.000    0.554    0.693
##   구전의도 =~                                                           
##     구전의도3         1.000                               0.562    0.797
##     구전의도2         1.247    0.099   12.565    0.000    0.701    0.853
##     구전의도1         1.158    0.090   12.909    0.000    0.651    0.892
## 
## Regressions:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   구전의도 ~                                                            
##     구매의도          0.396    0.091    4.343    0.000    0.445    0.445
##     외관              0.083    0.066    1.249    0.212    0.100    0.100
##     편의성           -0.022    0.045   -0.480    0.631   -0.038   -0.038
##     유용성           -0.088    0.092   -0.954    0.340   -0.088   -0.088
## 
## Covariances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##   외관 ~~                                                               
##     편의성            0.150    0.055    2.700    0.007    0.221    0.221
##     유용성            0.074    0.034    2.190    0.029    0.192    0.192
##     구매의도          0.092    0.037    2.488    0.013    0.214    0.214
##   편의성 ~~                                                             
##     유용성            0.086    0.048    1.809    0.071    0.152    0.152
##     구매의도          0.206    0.054    3.805    0.000    0.325    0.325
##   유용성 ~~                                                             
##     구매의도          0.153    0.035    4.416    0.000    0.427    0.427
## 
## Intercepts:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##    .외관3             2.957    0.065   45.820    0.000    2.957    3.351
##    .외관2             2.663    0.070   38.220    0.000    2.663    2.795
##    .외관1             2.733    0.072   37.812    0.000    2.733    2.765
##    .편의성3           3.476    0.078   44.575    0.000    3.476    3.260
##    .편의성2           3.497    0.089   39.313    0.000    3.497    2.875
##    .편의성1           3.626    0.085   42.898    0.000    3.626    3.137
##    .유용성3           3.759    0.051   73.225    0.000    3.759    5.355
##    .유용성2           3.797    0.045   83.513    0.000    3.797    6.107
##    .유용성1           3.984    0.044   89.719    0.000    3.984    6.561
##    .구매의도3         3.310    0.052   63.841    0.000    3.310    4.669
##    .구매의도2         3.176    0.053   60.257    0.000    3.176    4.406
##    .구매의도1         3.412    0.058   58.413    0.000    3.412    4.272
##    .구전의도3         3.144    0.052   60.939    0.000    3.144    4.456
##    .구전의도2         3.139    0.060   52.214    0.000    3.139    3.818
##    .구전의도1         3.235    0.053   60.607    0.000    3.235    4.432
##     외관              0.000                               0.000    0.000
##     편의성            0.000                               0.000    0.000
##     유용성            0.000                               0.000    0.000
##     구매의도          0.000                               0.000    0.000
##    .구전의도          0.000                               0.000    0.000
## 
## Variances:
##                    Estimate  Std.Err  z-value  P(>|z|)   Std.lv  Std.all
##    .외관1             0.163    0.042    3.897    0.000    0.163    0.167
##    .외관2             0.227    0.040    5.714    0.000    0.227    0.250
##    .외관3             0.320    0.040    8.050    0.000    0.320    0.410
##    .편의성1           0.269    0.035    7.705    0.000    0.269    0.201
##    .편의성2           0.139    0.030    4.642    0.000    0.139    0.094
##    .편의성3           0.135    0.024    5.586    0.000    0.135    0.118
##    .유용성1           0.185    0.025    7.471    0.000    0.185    0.501
##    .유용성2           0.146    0.025    5.842    0.000    0.146    0.377
##    .유용성3           0.173    0.032    5.454    0.000    0.173    0.352
##    .구매의도1         0.331    0.042    7.898    0.000    0.331    0.520
##    .구매의도2         0.264    0.034    7.798    0.000    0.264    0.508
##    .구매의도3         0.103    0.031    3.353    0.001    0.103    0.205
##    .구전의도1         0.109    0.023    4.738    0.000    0.109    0.205
##    .구전의도2         0.184    0.030    6.105    0.000    0.184    0.273
##    .구전의도3         0.182    0.024    7.498    0.000    0.182    0.366
##     외관              0.459    0.077    5.989    0.000    1.000    1.000
##     편의성            1.002    0.118    8.465    0.000    1.000    1.000
##     유용성            0.319    0.054    5.865    0.000    1.000    1.000
##     구매의도          0.399    0.059    6.828    0.000    1.000    1.000
##    .구전의도          0.257    0.042    6.060    0.000    0.812    0.812