Giriş
2008 yılında Facebook’da depolanan toplam veri miktarı insanlığın o güne kadar ürettiği veri miktarından daha fazlaydı. İnsanlık tarihinde yazılan kitaplar, yazılı metinler ve kayıtlı tüm verilerden daha fazlasının artık sürekli olarak üretildiği günümüzde oluşan bu verileri anlamlandırmak, analiz etmek ve karar vericilerin hizmetine sunmak artık “veri bilim” olarak adlandırılan bir alanın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Veri bilim, verinin üretilmesinden anlamlandırılmasına kadarki süreçte istatistik, matematik ve bilgisayar bilimlerinden beslenmektedir. Veri bilimindeki en önemli araçlardan biri de görselleştirmedir (visualization). Veri görselleştirme çok miktardaki veriyi içeren tabloların bilinen grafik yöntemlerinin dışında daha ileri tekniklerle kolayca anlaşılabilir hale getirilmesi sürecidir.
Bu kapsamda Ankara Ticaret Odası Kurumsal Dönüşüm Projesi kapsamında iller arasındaki ticari ilişkilerle ilgili TÜİK tarafındna yayınlanan veriler analiz edilerek iller arasındaki ticari ilişkiler ağ diyagramlarına dönüştürülmüştür.
Bu dönüştürülme sürecindeki tüm görseller R dili ile verilerin işlenmesi ve igraph, readxl, reshape, sqldf, visNetwork gibi özel yazılım kütüphaneleri kullanılarak elde edilmiştir. Görseller özgün olup her hakkı saklıdır.
2017 yılı verilerine göre iller arasındaki ticaret ağı aşağıdaki gibi görselleştirilmiştir.
Hacmi ülke ortalamasının üzerinde olan ilişkiler
Türkiye’de 2017 yılı itibariyle iller arası olası 81x81 eşleşmedeki ticari işlem miktarının ortalama değerinin üzerinde ticari ilişkiye sahip illerin kendi aralarındaki ilişki diyagramı aşağıdaki gibidir.
En Güçlü Ticari İlişkiler
81 il arasındaki en güçlü ilişkiye sahip iller aşağıdaki gibidir:
## source target weight
## 1 ISTANBUL ANKARA 97018651983
## 2 KOCAELI ISTANBUL 90042877516
## 3 ANKARA ISTANBUL 87382328684
## 4 IZMIR ISTANBUL 51380201428
## 5 ISTANBUL IZMIR 45937396578
## 6 ISTANBUL BURSA 34908848288Ankara’nın İlk 10 İlişkisi(Hedef Olarak)
Ankara’ya yönelik olarak gerçekleşen ilk 10 ticari ilişki aşağıdadır:
Ankara’nın İlk 10 İlişkisi(Kaynak Olarak)
Ankara’dan diğer illere dönük akışta ilk 10 il aşağıdaki gibidir:
İlk 200 İlişki
İller arası ilişkiler incelenirken hangi ilin hangi illerle ticari ilişkilerinin olduğunu göstermek için çizdirilen diyagramlar çok komplekstir. Bu kompleksliği aşmak için aşağıdaki interaktif diyagram hazırlanmıştır.Bu diyagramda iller arası tüm ilişki kombinasyonları içerisinde en yüksek 200 ilişki seçilmişir. Bu diyagrama göre örneğin Ankara ile Van arasında ilişki gözükmemektedir. Bunun anlamı Ankara ve Van arasında herhangi bir yöndeki ilişkinin en güçlü 200 ilişki arasında olmadığıdır.
Bu diyagramda aşağıdaki listeden istediğiniz ile seçerek ticari ilişkisi olan illeri görüntüleyebilirsiniz. Ayrıca ticari bağlar görüntülendiğinde herhangi bir düğümü fare yardımı ile sürükleyerek daha net görebilirsiniz.
Ağın tamamının görselleştirilmesi
İller arası tüm ticari bağlantıların görselleştirilmiş hali aşağıdaki gibidir. Bu bağlantılarda özellikle büyük şehirler arasındaki işlem hacmi yoğun olduğundan düğümler arası bağlar daha kalın olarak görselleştirilmiştir. Bu ağda detayların anlaşılması güç olduğundan önceki diyagramda seçilen spesifik bir ile ait bağlantılar görüntülenebilir.
Şekil 1
Bazı düğümlerin detaylı görünümü
Düğümler arasındaki bağlantı gücü belirli bir önem düzeyinin altındaki bağlantılar filtrelendiğinde önemli ticari ilişkiler daha net şekilde görüntülenebilmektedir:
Şekil 2
Şekil 3
Ticari faaliyeti yoğun olan illere daha detaylı bakıldığında bu illerin en önemli ilişkileri ön planda görülmektedir. Arka planda ise 81x81=6561 adet bağlantının bağ çizgileri görülmektedir.
Şekil 4
Değerlendirme:
İller arası ticaretle ilgili yapılan bu görselleştirme çalışmasında ortaya çıkan en temel sonuç Türkiye’deki tüm illerle ticari bağlantıları ilk 200 ilişki içerisinde olan tek şehrin İstanbul olduğudur. Ankara’nın Malatya, Van, Isparta gibi illerle olan ticareti 200 ilişki içerisinde değildir. Aynı şekilde Ankara’nın ilk 200 ticari ilişki içerisine giremeyen 34 adet il bulunmaktadır. Bu durum Ankara’nın kullanma potansiyeli olan yeni ilişkileri yansıtmaktadır. Ankara Ticaret Odası Kurumsal Dönüşüm Projesi çerçevesinde hazırlanacak stratejik planda güçlendirilmesi gereken ticari ilişkiler bağlamında bu iller hedeflenebilir.
Sonraki Çalışmalar
Söz konusu analizler il bazında tüm sektörleri içeren ve yıllık verilerdir. Buna göre analizlerin veri müsaitlik durumuna göre sektörel bazda ayrıştırılarak incelenmesi, tüm yılları içeren kümülatif durumun analizi, yıllar arası trendler ve ihtiyaç duyulan başka sınıflandırmalara göre yeniden ele alınması mümkündür.