R Nedir? Bir Bakışta Tanıyalım

R, istatistiksel hesaplama ve grafikleme için özel olarak tasarlanmış entegre bir yazılım araçları paketidir (The R Project for Statistical Computing, n.d.). Onu hem bir programlama dili hem de verilerle çalışmak için zengin bir ortam olarak düşünebiliriz. Teknik olarak, Bell Laboratuvarları’nda geliştirilen ödüllü “S” dilinin farklı bir uygulamasıdır (Hornik, 2023). Felsefe ve sözdizimi olarak S diline çok benzese de, R’ın altında yatan mekanizmalar ve modeller farklıdır (The R Project for Statistical Computing, n.d.).

R’ın Doğuş Hikayesi

Fikrin Arkasındaki İsimler: İki Akademisyen

Her şey 1990’ların başında, Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi İstatistik Bölümü’nde başladı. Ross Ihaka ve Robert Gentleman, öğrencilerine daha iyi bir laboratuvar ortamı sunmak amacıyla yeni bir dil geliştirmeye karar verdiler (Hornik, 2023). Bu proje, bugünkü R’ın temelini oluşturdu.

R'ın geliştiricileri : Robert Gentleman ve Ross Ihaka

R’ın geliştiricileri : Robert Gentleman ve Ross Ihaka

Nerede ve Ne Zaman Filizlendi?

Bu iki akademisyenin Auckland Üniversitesi’ndeki çalışmaları, R’ın ilk versiyonlarının ortaya çıkmasını sağladı (Hornik, 2023; The R Project for Statistical Computing, n.d.). Proje, Ağustos 1993’te bir veri arşivi sitesinde halka duyuruldu ve istatistik camiasının ilgisini çekmeye başladı (Hornik, 2023).

R'ın doğduğu yer : Auckland Üniversitesi

R’ın doğduğu yer : Auckland Üniversitesi

Herkese Açık Bir Felsefe: Açık Kaynak Gücü

Başlangıçta küçük bir proje olan R’ın kaderini değiştiren en önemli anlardan biri, açık kaynak felsefesini benimsemesi oldu. Martin Mächler, Ross ve Robert’ı R kodunu GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) altında yayınlamaya ikna etti ve bu sayede R, 1995 yılında özgür bir yazılım haline geldi (Hornik, 2023).

Bu karar, projenin tek bir üniversitenin sınırlarından çıkıp küresel bir iş birliğine dönüşmesini sağladı. 1997’nin ortalarında, projenin geleceğini şekillendirecek olan “R Çekirdek Geliştirme Ekibi” (R Core Development Team) kuruldu (Hornik, 2023). Bu ekip, bugün hala R’ı geliştirmeye devam eden ve dünyanın dört bir yanından katılan gönüllü uzmanlardan oluşmaktadır (The R Foundation, n.d.).

R'ın açık kaynak olmasına öncülük eden Martin Mächler

R’ın açık kaynak olmasına öncülük eden Martin Mächler

Peki, R’ı Bu Kadar Özel Kılan Ne?

R’ın sadece bir programlama dili olmadığını, onu veri dünyasının İsviçre çakısı yapan bazı temel özellikleri olduğunu bilmek, ona neden zaman ayırdığımızı daha anlamlı hale getirir.

İşte bu özellikler R’ı sadece bir araç değil, aynı zamanda veriyle uğraşan herkes için güçlü bir müttefik haline getiriyor. Artık bu güçlü müttefiki kendi bilgisayarımıza nasıl davet edeceğimizi öğrenme zamanı!

Kaynakça

Hornik, K. (2023). The R FAQ. The R Project. https://cran.r-project.org/doc/FAQ/R-FAQ.html

The R Foundation. (n.d.). The R core team. https://www.r-project.org/foundation/members.html

The R Project for Statistical Computing. (n.d.). About R. https://www.r-project.org/about.html

Sıradaki Durağımız: R ve RStudio Kurulumu

Dostlar, R’ın ilginç tarihini öğrendikten sonra artık kollarımızı sıvayıp kendi bilgisayarımızı bir veri analizi istasyonuna dönüştürme zamanı geldi. Bu kurulumu yaparken iki temel bileşeni bilgisayarımıza misafir edeceğiz:

  1. R (Motor): Bu, asıl işi yapan, kodlarımızı çalıştıran ve hesaplamaları gerçekleştiren temel yazılımdır. Arabamızın kaputunun altındaki güçlü motor gibi düşünebilirsiniz.
  2. RStudio (Arayüz): Bu ise bizim R ile daha rahat iletişim kurmamızı sağlayan, kodlarımızı yazdığımız, grafiklerimizi gördüğümüz kullanıcı dostu bir programdır (Entegre Geliştirme Ortamı - IDE). Bu da arabamızın direksiyonu ve gösterge paneli oluyor.

En Önemli Kural: Direksiyonun ve gösterge panelinin bir anlamı olması için önce arabanın bir motoru olmalı, değil mi? İşte bu yüzden, RStudio’yu kurmadan önce mutlaka R’ın kendisini kurmalıyız. Gelin bu işi adım adım halledelim.

1. Adım: R Kurulumu (Motor)

R’ı, projenin resmi dağıtım ağı olan ve dünyanın dört bir yanındaki sunucularda barındırılan CRAN (The Comprehensive R Archive Network) üzerinden indireceğiz.

  1. CRAN Ana Sayfasına Gidin: Web tarayıcınızdan https://cran.r-project.org/ adresine gidin.

  2. İşletim Sisteminizi Seçin: Açılan sayfada, bilgisayarınıza uygun olan indirme linkine tıklayın. Burası projenin ana dağıtım merkezi gibidir.

    • Download R for Linux
    • Download R for macOS
    • Download R for Windows
CRAN ana sayfasında işletim sistemi seçimi

CRAN ana sayfasında işletim sistemi seçimi

  1. Temel (Base) Kurulumu Seçin:
    • Windows için: Karşınıza gelen ekranda, ilk defa kurulum yapacağımız için “install R for the first time” yazan linke tıklayın. Açılan yeni sayfada en üstteki “Download R-X.X.X for Windows” (buradaki X’ler güncel sürüm numarasını belirtir) linkine tıklayarak kurulum dosyasını indirin.
    • macOS için: Kullandığınız işlemcinin mimarisine uygun olan .pkg uzantılı dosyayı indirin (Apple Silicon M1/M2/M3 için “arm64”, eski Intel işlemciler için “x86_64”). Genellikle en üstte, en güncel sürümü indirmeniz yeterlidir.
macOS için R indirme linki

macOS için R indirme linki

  1. Kurulumu Başlatın: İndirdiğiniz .exe (Windows) veya .pkg (macOS) dosyasına çift tıklayarak kurulumu başlatın.

  2. Varsayılan Ayarlarla İlerleyin: Kurulum sihirbazı başladığında karşınıza çıkan adımlarda herhangi bir ayarı değiştirmenize gerek yok. Sürekli olarak “İleri” (Next) veya “Continue” diyerek ve lisans sözleşmesini kabul ederek kurulumu güvenle tamamlayabilirsiniz. Varsayılan ayarlar, başlangıç için en ideal olanıdır.

Tebrikler! Arabamızın motorunu başarıyla yerine taktık.

2. Adım: RStudio Kurulumu (Arayüz)

Artık güçlü motorumuzu kontrol edebileceğimiz konforlu bir sürücü koltuğuna, yani RStudio’ya geçebiliriz.

  1. Posit Web Sitesine Gidin: RStudio’nun geliştiricisi Posit firmasıdır. https://posit.co/download/rstudio-desktop/ adresine gidin.

  2. Ücretsiz Sürümü İndirin: Web sitesi genellikle işletim sisteminizi otomatik olarak tanır ve size doğru indirme butonunu gösterir. “RStudio Desktop” başlığı altındaki “DOWNLOAD RSTUDIO” butonuna tıklayarak tamamen ücretsiz olan masaüstü sürümünü indirebilirsiniz.

RStudio indirme sayfasında ücretsiz masaüstü sürümünün seçimi

RStudio indirme sayfasında ücretsiz masaüstü sürümünün seçimi

  1. Kurulumu Başlatın ve Tamamlayın: İndirdiğiniz dosyaya çift tıklayın ve tıpkı R kurulumunda olduğu gibi, varsayılan ayarlarla “İleri” (Next) diyerek kurulumu sonlandırın.

Kurulumu Doğrulama: Kontağı Çevirelim!

Her şeyin yolunda gidip gitmediğini anlamanın en güzel yolu kontağı çevirmektir. Programlar menüsünden RStudio ikonuna tıklayarak programı başlatın.

Eğer karşınıza dört ana pencereden oluşan bir ekran geliyorsa, kurulumu başarıyla tamamladınız demektir!

RStudio'nun ilk açılış ekranı ve dört penceresi

RStudio’nun ilk açılış ekranı ve dört penceresi

Hadi ilk komutumuzu verelim! Sol alttaki “Console” penceresine tıklayın ve print("Merhaba R!") yazıp Enter tuşuna basın. Eğer hemen altında [1] "Merhaba R!" çıktısını görüyorsanız, her şey mükemmel çalışıyor demektir!

Artık R ve RStudio ile veri analizi dünyasına ilk adımı atmış olduk! Bu, bizi ileride makine öğrenmesi gibi heyecan verici konulara götürecek yolculuğun sadece başlangıcı.

Komuta Merkezimizi Tanıyalım: RStudio’nun Dört Penceresi

Kontağı başarıyla çevirdiniz ve RStudio’nun komuta merkezi karşınıza geldi. İlk başta bu dört pencere biraz karmaşık görünebilir, ama endişelenmeyin. Burası sizin yeni veri laboratuvarınız ve her bir parçanın çok mantıklı bir görevi var. Gelin bu dört pencereyi birlikte tanıyalım.

(Not: Eğer RStudio’yu ilk defa açtıysanız, sol üst pencere görünmeyebilir. File > New File > R Script menüsüne tıklayarak onu hemen görünür hale getirebilirsiniz.)

1. Sol Üst Pencere: Kod Defterimiz (Source Editor)

Burası sizin ana çalışma alanınız, yani not defteriniz. Uzun ve kalıcı olmasını istediğiniz tüm R kodlarınızı buraya yazacaksınız.

  • Görevi: Kod yazmak, yazdığınız kodları düzenlemek ve en önemlisi .R uzantılı bir dosya olarak kaydetmek.
  • Analoji: Konsol (aşağıdaki pencere) anlık konuşmalar için bir telefon görüşmesiyse, burası ileride tekrar okumak için yazdığınız bir mektuptur. Projelerinizin tüm mantığı burada yaşayacak.

2. Sol Alt Pencere: R’ın Beyni (Console)

Burası R’ın ta kendisidir. Kodlarınızın çalıştığı, sonuçların anında göründüğü ve R ile doğrudan konuştuğunuz yer burasıdır.

  • Görevi: Kodları anlık olarak çalıştırmak ve sonuçları görmek. > işareti, R’ın sizi dinlediğini ve bir komut beklediğini gösterir.
  • Analoji: Arabamızın motorunun çalıştığını duyduğumuz, gaza bastığımızda anında tepki aldığımız yerdir. Kısa bir deneme yapmak veya bir değişkenin değerini hızlıca kontrol etmek için mükemmeldir.

3. Sağ Üst Pencere: Çalışma Alanı ve Hafıza (Environment & History)

Burası R’ın kısa süreli hafızasıdır. O anki oturumda oluşturduğunuz her şeyi burada görebilirsiniz.

  • Environment Sekmesi: En önemlisi budur. Oluşturduğunuz tüm değişkenler, veri setleri, listeler ve diğer nesneler burada listelenir. Örneğin, x <- 10 komutunu çalıştırdığınızda, burada x isminde bir değişkenin değerinin 10 olduğunu görürsünüz.
  • History Sekmesi: Konsola yazdığınız tüm komutların bir kaydını tutar. “Az önce hangi komutu yazmıştım?” diye merak ettiğinizde hayat kurtarır.

4. Sağ Alt Pencere: Alet Çantası ve Galeri (Files, Plots, Packages, Help)

Burası projenizin dosyalarını yönettiğiniz, grafiklerinizi sergilediğiniz ve yeni yetenekler eklediğiniz çok amaçlı bir alandır.

  • Files Sekmesi: Bilgisayarınızdaki dosya ve klasörleri gösteren küçük bir dosya gezginidir. Veri setlerinizi bulmak ve projenizi düzenli tutmak için kullanılır.
  • Plots Sekmesi: En keyifli sekmelerden biri! ggplot2 gibi paketlerle oluşturduğunuz tüm harika grafikler ve görselleştirmeler burada belirir. Burası sizin sanat galeriniz olacak.
  • Packages Sekmesi: R’ın gücünü aldığı “paketleri” yönettiğiniz yerdir. Yeni paketler kurabilir (Install), mevcutları güncelleyebilir (Update) veya kullanmak için aktif hale getirebilirsiniz.
  • Help Sekmesi: R’ın kullanım kılavuzudur. Bir fonksiyonun ne işe yaradığını veya nasıl kullanıldığını unuttuğunuzda, burası sizin en yakın dostunuz olacaktır.

İşte bu kadar! Artık komuta merkezinizin her bir parçasının ne işe yaradığını biliyorsunuz. Bir sonraki adımda bu pencereleri kullanarak R ile ilk gerçek sohbetlerimizi yapmaya başlayacağız.