Analiza dyskursu publicznego
Debata o wolności w Kanale Zero
Wstęp
W dobie mediów cyfrowych debata publiczna coraz częściej przybiera formę transmitowanych na żywo rozmów, w których uczestnicy reprezentują odmienne poglądy i strategie komunikacyjne. Tego typu formaty, dostępne na platformach takich jak YouTube, stają się istotnym miejscem kształtowania opinii społecznej, a jednocześnie narzędziem oddziaływania na widza.
Celem pracy jest analiza dyskursu publicznego na przykładzie debaty pt. „Gdzie są granice naszej wolności?” zrealizowanej na Kanale Zero. Materiał, opublikowany 4 lipca 2024 roku, porusza temat regulacji sprzedaży alkoholu i granic ingerencji państwa w życie obywateli.
W analizie przybliżono kontekst materiału audiowizualnego, kontekstu jego publikacji oraz charakterystykę uczestników. Oceniono wizualną przestrzeń komunikacji. W badaniu zidentyfikowano strategie komunikacyjne, sposoby prezentowania argumentów oraz struktury perswazji i reprezentacji społecznych. Analiza ukazuje, w jaki sposób format debaty internetowej kształtuje narracje o wolności i wpływa na odbiór przekazu w przestrzeni publicznej. Zastosowano jakościową metodę krytycznej analizy dyskursu, obejmującą zarówno treść wypowiedzi uczestników, jak i kontekst ideologiczny.
Materiał badawczy
Dobór materiału
Przedmiotem analizy jest publicznie dostępny materiał audiowizualny dostępny na platformie YouTube i transmitowany w dniu 4 lipca 2024 roku, zatytułowany Gdzie są granice naszej wolności?1. Jest to debata z udziałem czatu oraz telefonami od widzów. Tematyka debaty dotyczy sfery wolności. Gdzie są granice naszej wolności?” Debata dotyczy sprzedaży alkoholu. Czy państwo powinno ingerować i wprowadzić regulacje? Odbiorcami treści na Kanale Zero są osoby w różnym wieku, jednak szczególnie popularny jest wśród osób w wieku 30 lat i starszych2.
Materiał został wybrany ze względu na:
- duży zasięg odbiorców (342 000 wyświetleń i 1600 komentarzy)
- aktualność i kontrowersyjność tematu (państwowa regulacja sprzedaży alkoholu),
- pluralizm poglądów i wysoka dynamika wymiany opinii,
- dostępność materiału audiowizualnego
Załącznik 1. Materiał źródłowy
Źródło: Kanał Zero
Metryczka
- Data publikacji: 4 lipca 2024
- Miejsce: Kanał internetowy Kanał Zero
- Tytuł: Gdzie są granice naszej wolności?
- Temat: Debata dotyczy sprzedaży alkoholu. Czy państwo powinno ingerować i wprowadzić regulacje?
- Format: Debata transmitowana na żywo z udziałem telefonów od widzów
- Medium: Internet
- Nośnik: Materiał audiowizualny dostępny na platformie YouTube
- Odbiorca docelowy: Subskrybenci Kanału Zero, głównie mężczyźni 30+
Metodyka
Analiza przeprowadzona w niniejszym opracowaniu opiera się na podejściu mieszanym – łączącym elementy krytycznej analizy dyskursu (CDA), analizy semantycznej, oceny przestrzeni wizualnej oraz ilościowej analizy czasu wypowiedzi. Głównym źródłem odniesienia były koncepcje Teuna A. van Dijka 3, Ruth Wodak 4 oraz podejście zaprezentowane przez Małgorzatę Lisowską-Magdziarz5. Celem było uchwycenie formy językowej i ideologicznej treści debaty, a także ocena struktury wizualnej oraz dynamiki uczesników debaty.
Charakterystyka materiału badawczego
- Cel: Określenie głównych cech materiału audiowizualnego i kontekstu jego publikacji.
- Metoda:
- Opis medium
- Opis uczestników
Wizualna ocena przestrzeni komunikacyjnej
Cel: Identyfikacja elementów wizualnych mających wpływ na odbiór debaty oraz strukturę interakcji.
Metody:
- Miejsce
- Układ i przestrzeń
- Opis scenografii i detali estetycznych
Strategie komunikacyjne
Cel: Zbadanie języka uczestników i sposobu konstruowania znaczeń.
Metody:
- Identyfikacja strategii komunikacyjnych
- ocena stylu językowego
- Ocena przekazu niewerbalnego:
- Retoryka
- Środki perswazji i manipulacji
- Wybiegi erystyczne
Analiza ilościowa
- Cel: Identyfikacja słów kluczowych oraz określenie aktywności poszczególnych uczestników debaty.
- Metody:
- Identyfikacja słów kluczowych
- Sieć wektorów interakcji uczestników
- Czas wypowiedzi uczestników
Krytyczna analiza dyskursu
Cel: Ujawnienie głębszych struktur ideologicznych obecnych w debacie.
Metoda: Identyfikacja reprezentacji społecznych
Ograniczenia badania
- Analiza dotyczy fragmentu jednej debaty.
- Oceny stylu i strategii wypowiedzi opierają się na subiektywnej interpretacji.
- Subiektywny wybór punktu odcięcia materiału
Miejsce
Kanał Zero to kanał publicystyczno-rozrywkowy na YouTube, założony przez Krzysztofa Stanowskiego, który łączy elementy dziennikarstwa, debaty i form rozrywkowych charakterystycznych dla nowych mediów.
Charakterystyka formatu debat w Kanale Zero:
- Forma: moderowana rozmowa z udziałem gości reprezentujących różne środowiska (eksperci, politycy, aktywiści, dziennikarze) Prowokacytjny styl moderacja ma na celu konfrontację poglądów
- Uczestnicy: Eksperci z różnych dziedzin, rozmieszczeni symetrycznie po obu stronach prowadzącego
- Tematyka: Aktualne wydarzenia społeczne, polityczne i kulturalne
- Interakcja: format na żywo, z możliwością telefonicznego udziału widzów i komentarzy z czatu
Statystyki Kanału Zero (stan na 14 maja 2025):
- Subskrybenci: 1,77 miliona
- Łączna liczba wyświetleń: ponad 717 milionów
- Średnia liczba wyświetleń miesięcznie: około 74,5 miliona
Strony uczestniczące w dyskursie
Krzysztof Stanowski
Polski dziennikarz sportowy, publicysta, przedsiębiorca medialny i prowadzący programów publicystycznych. Założyciel i twarz Kanału Zero. Znany z bezpośredniego stylu, prowokacyjnych pytań i nieformalnego podejścia do formatu debat.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
- Strój: granatowa koszulka polo zapinana pod szyją (styl smart casual).
- Dodatki: zegarek na ręku, brak krawata i marynarki
- Fryzura i broda: starannie przystrzyżone
- Rekwizyty: laptop z widocznymi naklejkami sponsorów
- Przekaz wizualny: dystans do instytucjonalnego tonu, otwartość i kontrola nad przestrzenią debaty.
Dr hab. Robert Gwiazdowski
Polski prawnik, ekonomista, publicysta i wykładowca akademicki, specjalizujący się w prawie podatkowym i gospodarczym. Były prezes Centrum im. Adama Smitha oraz przewodniczący Rady Nadzorczej ZUS. Znany z liberalnych poglądów gospodarczych, krytyki wysokich podatków i nadmiernej ingerencji państwa w życie obywateli. W debacie publicznej często występuje jako ekspert łączący język prawa i ekonomii, odwołując się do wolności jednostki, zdrowego rozsądku i doświadczenia z rynku.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
- Strój: klasyczna, jasna koszula bez krawata
- Dodatki: brak widocznych ozdób
- Fryzura i zarost: krótko ostrzyżone, siwe włosy i lekki zarost
- Mimika: opanowana, momentami ironiczna
- Przekaz wizualny: eksperckość, racjonalność
Piotr Liroy-Marzec
Raper, producent muzyczny i polityk niezależny. W przeszłości poseł na Sejm RP (2015–2019), związany z ruchem Kukiz’15. Znany z zaangażowania w sprawy obrony wolności osobistej. W debacie występuje jako osoba z doświadczeniem politycznym i życiowym, odwołująca się do praktyki i dystansu wobec instytucji państwa.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
- Strój: biały T-shirt z nadrukiem marki Liroy, – wyraźne odejście od formalnego dress code’u.
- Dodatki: widoczne tatuaże na przedramionach – element budujący tożsamość antysystemową.
- Fryzura i broda: krótko przystrzyżone boki, pełna broda
Dr Maria Banaszak
Specjalistka z zakresu zdrowia publicznego i polityki zdrowotnej. W debacie występuje jako ekspertka zajmująca się profilaktyką uzależnień, wskazująca na społeczne i systemowe koszty związane z alkoholem i innymi używkami. Jej wypowiedzi mają charakter racjonalny, oparty na danych i doświadczeniu pracy z osobami uzależnionymi.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
- Strój: kolorowa marynarka w kwiatowy wzór, fioletowy top
- Dodatki: okulary w ciemnych oprawkach, pierścionek
- Fryzura: starannie ułożony bob
- Makijaż i paznokcie: starannie wykonane, paznokcie w kolorze ciemnego fioletu
- Przekaz wizualny: wizerunek ekspercki z elementami indywidualizmu
Sławomir Jastrzębowski
Dziennikarz, publicysta, były redaktor naczelny „Super Expressu”. Znany z kontrowersyjnych opinii i ironicznego stylu wypowiedzi. Obecnie prowadzi własne media i kanały komentatorskie. W debacie przyjmuje retorykę swobody obywatelskiej, dystansuje się od moralizatorstwa i podważa sens nadmiernej regulacji.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
- Strój: granatowa marynarka i koszula z jasnoniebieskim kołnierzykiem
- Dodatki: charakterystyczne, grube okulary
- Fryzura i zarost: wygolona głowa, starannie przystrzyżona broda z siwizną
- Mimika: kontrolowana, z lekkim uśmiechem sugerującym ironię lub dystans.
- Przekaz wizualny: wizerunek komentatora medialnego
Jan Śpiewak
Aktywistka miejski, socjolog, były radny Warszawy. Znany z walki z dziką reprywatyzacją i zaangażowania w sprawy społeczne i prawa lokatorów. W debacie prezentuje społecznie wrażliwą perspektywę, wskazując na zagrożenia wynikające z liberalnego podejścia do substancji psychoaktywnych. Reprezentuje pogląd moralnie zaangażowany, krytyczny wobec lobby.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Prezentacja
Dodatki: brak widocznych akcesoriów – minimalizm wizerunkowy.
Fryzura: całkowicie ogolona głowa
Rekwizyty: brak dodatkowych elementów – pełne skupienie na przekazie werbalnym
Przekaz wizualny: autentyczność, prostota i brak dystansu
Wizualna ocena przestrzeni komunikacyjnej
Miejsce
- Studio Kanału Zero w Warszawie
Układ i przestrzeń
- Uczestnicy siedzą przy dużym, półkolistym, ciemnym stole centralnie umieszczonym w kadrze.
- Przedni panel stołu zawiera podświetlony napis „DEBATA O WOLNOŚCI” w czerwonej stylistyce.
- Tło to ściana multimedialna z grafikami związanymi z tematyką zdrowia publicznego (tabletki, logo Ministerstwa Zdrowia), co może sugerować szerszy kontekst debaty o wolności osobistej i ingerencji państwa
- Sześć osób rozmieszczonych symetrycznie 3 po każdej stronie prowadzącego.
Scenografia i detale estetyczne
- Estetycznie oświetlone regały z ozdobami
- Ciemna kolorystyka z czerwonymi akcentami i złotym podświetleniem
- Widoczne kamery i światła mające podkreślać profesjonalny charakter produkcji
Strategia komunikacji uczestników
Krzysztof Stanowski
Krzysztof Stanowski pełni rolę moderatora i gospodarza debaty. Jego obecność w debacie jest znacząca nie tylko jako osoby zadającej pytania, lecz także jako aktywny uczestnik kształtujący ramy debaty i styl rozmowy. Stanowski reprezentuje styl komunikacji charakterystyczny dla nowych mediów: jest bezpośredni, dynamiczny, często ironiczny, co wpływa na ton całego wydarzenia.
Stanowski pełni rolę moderatora, ale jednocześnie aktywnie uczestniczy w dyskusji. Jego strategia polega na utrzymaniu dynamiki i atrakcyjności debaty, często poprzez celowe zderzanie stanowisk.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Moderacyjna, prowokacyjna | „Chciałbym, żeby pani Maria powiedziała trochę o skutkach alkoholu…” |
| Środki perswazji | Pytania retoryczne, ironia | „Ale czy chcemy społeczeństwa otumanionego?” |
| Wybiegi erystyczne | Sarkazm, dystans do wypowiedzi innych | „Pracujesz w reklamie? Bo masz dużo pomysłów.” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | swobodna, lekko pochylona – prowadzący w roli gospodarza |
| Gestykulacja | Umiarkowana; często używa dłoni do podkreślenia ironii lub rytmizowania wypowiedzi. |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Robert Gwiazdowski
Dr hab. Robert Gwiazdowski to ekonomista, prawnik i komentator życia publicznego, występujący w debacie jako ekspert reprezentujący liberalne podejście do roli państwa. W kontekście analizy dyskursu publicznego pełni rolę uczestnika legitymizującego argumentację wolnorynkową, często odwołując się do logiki prawa, ekonomii i wolności jednostki. Jego wypowiedzi są rzeczowe i służą kontrastowaniu perspektywy libertariańskiej z postulatami interwencjonizmu społecznego.
Gwiazdowski opiera swoje wypowiedzi na autorytecie naukowym i prawnym. Stosuje język racjonalny, oparty na logice, odwołuje się do konstytucji, wolności obywatelskich i ekonomii.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Ekspercka, anegdotyczna | „Ja się wychowywałem na Grochowie. Wiem, jak to wygląda.” |
| Środki perswazji | Odwołania do autorytetu i doświadczeń, dowody anegdotyczne, ironia | „Profesor Stelmach napisał artykuł pt. Resentyment jako źródło przekonań normatywnych.” |
| Wybiegi erystyczne | Redukcja do absurdu, ironia, prowokacja | „Gdybym był dilerem, opłacałbym kampanie… ale tylko antynarkotykowe.” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | lekko przygarbiona |
| Gestykulacja | Intensywna, dominują gesty takie jak wskazywanie, rozdzielanie dłoni. |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Piotr Liroy-Marzec
Piotr Liroy-Marzec, były poseł i artysta znany z działalności muzycznej, w analizowanej debacie występuje jako reprezentant doświadczenia praktycznego i antysystemowego punktu widzenia. Jego wypowiedzi odwołują się do osobistych przeżyć i praktyki legislacyjnej, co wzmacnia ich autentyczność i perswazyjność. W kontekście analizy dyskursu publicznego pełni rolę przedstawiciela narracji wolnościowej, który sprzeciwia się nadmiernej regulacji przez państwo, stosując język emocjonalny, potoczny i często konfrontacyjny, co czyni go nośnikiem dyskursu tożsamościowego i sprzeciwu wobec elit.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Antysystemowa, wolnościowa | „Regulacje często służą dużym koncernom. Małe biznesy padają — bo nie stać ich na walkę.” |
| Środki perswazji | Odwołanie do emocji i niesprawiedliwości | „Paradoksalnie przez nadregulacje ktoś, kto miał być chroniony, wpada w sidła alkoholu.” |
| Wybiegi erystyczne | Trywializacja, odwrócenie winy | „Zaczną reklamować kapsle, bo się kojarzą…” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | pochylony do przodu, skupiony – gotowość do polemiki, zaangażowanie emocjonalne |
| Gestykulacja | agresywna, bezpośrednia |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Sławomir Jastrzębowski
Sławomir Jastrzębowski, dziennikarz i publicysta, w analizowanej debacie pełni rolę komentatora reprezentującego liberalno-gospodarczą i konserwatywnie-kulturową perspektywę. Jego wypowiedzi cechuje retoryczna swoboda, ironia i prowokacyjny ton, co sprawia, że funkcjonuje jako inicjator napięć i polaryzacji stanowisk. Jako postać medialna operuje językiem prostym, często skrajnym, co przyciąga uwagę odbiorców, ale jednocześnie spłaszcza złożoność problemu.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Publicystyczna | „Czy chcemy stworzyć nowego, doskonałego człowieka w doskonałym świecie?” |
| Środki perswazji | Prowokacje, uogólnianie, pytania polemiczne | „Jeśli coś jest legalne, to czemu nie wolno tego reklamować?” |
| Wybiegi erystyczne | Reductio ad absurdum, uproszczenia | „Bez tatuaży, bez okularów, wszyscy w tych samych butach?” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | stabilna, dominująca w odbiorze |
| Gestykulacja | okazjonalna, wyraziste gesty dłońmi |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Maria Banaszak
Dr Maria Banaszak, socjolożka i ekspertka w zakresie polityki społecznej, w analizowanej debacie reprezentuje perspektywę zdrowia publicznego i odpowiedzialności społecznej państwa. Jej wypowiedzi są wyważone, oparte na danych i wiedzy naukowej, co w kontekście analizy dyskursu publicznego plasuje ją jako rzeczniczkę dyskursu eksperckiego i racjonalnego interwencjonizmu. Banaszak stosuje język specjalistyczny i argumentację opartą na skutkach społecznych, kontrastując tym samym z emocjonalnymi i wolnościowymi narracjami innych uczestników debaty.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Ekspercka, prozdrowotna | „Pomagamy mimo wszystko — i słusznie. Ale to nie znaczy, że należy zakazywać wszystkiego.” |
| Środki perswazji | Odwołania do zdrowia publicznego, wrażliwości na los dzieci | „Dzieci przestaną się bać używek, a zaczną bać się nas.” |
| Wybiegi erystyczne | Argument ad populum | „Nie udawajmy, że mamy z jednej strony wolność, a z drugiej zniewolenie.” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | wyprostowana |
| Gestykulacja | Wyraźna, często otwarta; używa rąk do ilustrowania złożonych wątków i emocjonalnych apeli. |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Jan Śpiewak
Jan Śpiewak, aktywista miejski i działacz społeczny, w analizowanej debacie występuje jako reprezentant dyskursu sprawiedliwości społecznej i krytyki systemowej. Jego wypowiedzi są nacechowane silnym zaangażowaniem emocjonalnym i często przybierają formę prospołeczną – wskazuje na wpływ lobbystów, hipokryzję władzy i niesprawiedliwość regulacji. W kontekście analizy dyskursu publicznego Śpiewak pełni rolę demaskatora nierówności i rzecznika interesu publicznego, stosując język opozycyjny, moralizujący i społecznie uwrażliwiony, który konfrontuje się z narracjami wolnorynkowymi i indywidualistycznymi.
Styl językowy
| Klasyfikator | Opis | Przykład |
|---|---|---|
| Retoryka | Prospołeczna | „Czy naprawdę uważacie, że życie na trzeźwo nie ma wartości?” |
| Środki perswazji | Odwołanie do moralności, hiperbole | „Heroina i fentanyl zabiły miliony.” |
| Wybiegi erystyczne | Argument ad absurdum, ironia | „Jeśli wszystko jest dla ludzi, to czemu nie makowiec?” |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Mowa niewerbalna
| Klasyfikator | Opis |
|---|---|
| Postawa | pochylony do przodu, skupiony – gotowość do polemiki, zaangażowanie emocjonalne |
| Gestykulacja | Jego gesty są zsynchronizowane z argumentacją i służą jej wzmocnieniu |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie obserwacji materiału Kanału Zero
Analiza ilościowa czasu wypowiedzi uczestników
Celem analizy jest identyfikacja słów kluczowych oraz określenie aktywności poszczególnych uczestników debaty.
Słowa kluczowe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Sieć wektorów interakcji uczestników
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Długość wypowiedzi
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Liczba wystąpień i średni czas wypowiedzi
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero
Krytyczna analiza dyskursu (CDA)
Celem analizy jest identyfikacja reprezentacji społecznych i głębszych struktur ideologicznych obecnych w debacie. Debata ujawnia zróżnicowany krajobraz ideologicznych i społecznych reprezentacji, w którym poszczególni uczestnicy odwołują się do różnych grup interesu, wartości i modeli państwa.
Obywatele wolni i odpowiedzialni
Dyskurs opowiadający się za ograniczoną rolą państwa i podkreślający etos wolności jednostki. Ich przekaz skupia się na obywatelu jako racjonalnej osobie, który nie potrzebuje zewnętrznej kontroli, lecz przestrzeni do samostanowienia. W tym ujęciu państwo jest często przedstawiane jako nadopiekuńcze lub opresyjne, a regulacje jako narzędzie ograniczania swobód.
Społeczeństwo wymagające ochrony
Tu pojawia się obraz obywatela jako podmiotu, który może zostać poszkodowany przez brak regulacji – zwłaszcza wrażliwe grupy, takie jak dzieci, młodzież, osoby uzależnione. Wartości dominujące to odpowiedzialność zbiorowa, prewencja i zdrowie publiczne. Państwo jest tu potrzebne jako gwarant równowagi społecznej i ochrony słabszych.
System polityczny jako źródło patologii
W tych narracjach państwo, a zwłaszcza jego instytucje ustawodawcze i wykonawcze, przedstawiane są jako zależne od wpływów biznesowych, a politycy jako oderwani od realiów społecznych. Pojawia się dyskurs demaskujący, który ujawnia ukryte interesy korporacyjne, w tym koncernów alkoholowych.
Społeczeństwo rozsądku i normalności
W tej konstrukcji społecznej pojawia się ironiczna obrona „zwykłego obywatela”, który ma „zdrowy rozsądek” i nie potrzebuje narzuconych z góry norm. Krytyka skierowana jest zarówno wobec państwowej kontroli, jak i nadmiernego moralizowania ze strony ekspertów. To reprezentacja społeczeństwa wyczulonego na absurdy i zakazy, które mają niewielkie poparcie w rzeczywistości.
Społeczeństwo debaty i równoważenia poglądów
Reprezentowane przez: Krzysztof Stanowski (prowadzący) Stanowski nie reprezentuje konkretnej grupy, lecz tworzy przestrzeń konfrontacji. W jego działaniach widoczna jest strategia równoważenia narracji i eskalowania napięć w celu uwidocznienia różnic ideologicznych. To reprezentacja społeczeństwa, które chce słuchać różnych głosów, niekoniecznie szukając rozstrzygnięcia.
Podsumowanie i wnioski
Debata ujawnia zderzenie sprzecznych ideologii: liberalizm, interwencjonizm, antysystemowość i zdroworozsądkowy populizm funkcjonują obok siebie bez prób konsensusu.
Wolność jako pojęcie sporne: każdy z uczestników definiuje ją inaczej – jako prawo do wyboru, jako ryzyko społeczne lub jako pretekst do kontroli.
Uczestnicy reprezentują różne grupy społeczne: od obywateli niezależnych, przez ekspertów i aktywistów, po dziennikarzy i moderatorów medialnych.
Silna obecność emocji i perswazji: język potoczny, ironia, metafory, osobiste historie i uproszczenia służą polaryzacji opinii.
Format medialny wpływa na przekaz: debata ma charakter nie tylko merytoryczny, ale również performatywny – przypomina show z napięciem i kontrastem.
Brak wspólnej osi wartości: różnice w rozumieniu dobra wspólnego, zdrowia publicznego i wolności uniemożliwiają dialog oparty na wspólnych założeniach.
Debata jako narzędzie wpływu, nie konsensusu: jej funkcją jest nie tylko przekonywanie, ale i wzmacnianie tożsamości ideologicznych widzów.
Załącznik I. Przebieg rozmowy
| Minuta | Uczestnik | Czas | Tematyka | Reprezentacja społeczna |
|---|---|---|---|---|
| 46:18 | Stanowski | 0:15 | Pytanie o granice regulacji i skutki alkoholu. | Społeczeństwo debaty i równoważenia poglądów |
| 46:33 | Banaszak | 0:25 | Całkowite przyzwolenie jako forma regulacji. | Społeczeństwo wymagające ochrony |
| 46:58 | Liroy | 0:18 | Legalizacja z perspektywy prawnej. | Obywatele wolni i odpowiedzialni |
| 47:16 | Gwiazdowski | 0:14 | Ironiczna uwaga o dilerach i zakazach. | Społeczeństwo rozsądku i normalności |
| 47:30 | Banaszak | 2:36 | Krytyka zakazów, koszty leczenia, skutki uzależnień. | Społeczeństwo wymagające ochrony |
| 50:06 | Stanowski | 0:24 | Skutki pośrednie i społeczne alkoholu. | Społeczeństwo debaty i równoważenia poglądów |
| 50:30 | Banaszak | 0:50 | Odpowiedzialność zbiorowa i choroby cywilizacyjne. | Społeczeństwo wymagające ochrony |
| 51:20 | Gwiazdowski | 0:21 | Delikatne ostrzeżenia zamiast przemocy. | Obywatele wolni i odpowiedzialni |
| 51:41 | Jastrzęowski | 1:20 | Krytyka zakazów reklamy, pytania o potrzeby społeczne, utopie. | Społeczeństwo rozsądku i normalności |
| 53:01 | Gwiazdowski | 4:01 | Krytyka utopii, resentment, wychowanie, refleksja nad światem. | Obywatele wolni i odpowiedzialni |
| 57:02 | Śpiewak | 1:17 | Krytyka karteli farmaceutycznych i systemu. | System polityczny jako źródło patologii |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiału Kanału Zero |
Przypisy
Debata „Gdzie są granice naszej wolności?”, Kanał Zero, opublikowana 4 lipca 2024, YouTube.↩︎
Artykuł: „Kanał Zero – kto ogląda i dlaczego?”, Wirtualnemedia.pl, dostęp 2024-07-05, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/kanal-zero-krzysztof-stanowski-youtube-media-wywiad.↩︎
Teun A. van Dijk, Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.↩︎
Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski (red.), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, 2011.↩︎
Małgorzata Lisowska-Magdziarz, Analiza tekstu w dyskursie medialnym. Przewodnik dla studentów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.↩︎