ESNEKLIK NEDIR ?
-Esneklik , alıcıların ve satıcıların değişen piyasa koşullarına nasıl tepki verdiklerinin bir ölçüsüdür. - Esnek, bir şeyin kolayca şekil değiştirebilen, bükülebilen veya uzatılabilen özellikte olduğunu ifade eden bir terimdir. Genellikle fiziksel neseler için kullanılsa da, esneklik kavramı sosyal, zihinsel veya duygusal bağlamlarda uygulanabilir.
Esneklik, en yalın şekliliyle bir sistemin çevrede meydana gelebilecek değişimlere gösterebildiği tepki hızıdır.
Esneklik kavramı, esnek üretim sisteminin temel karakteristiği olarak ele alınmaktadır.
Esneklik tek bir boyutta tanımlanamaz, bir çok durumu da bünyesinde içerir. Kuhn ve Tempelmeier’a göre “esneklik” belirli bir karar verme durumundaki serbestlik derecesinin elde edilmesidir.
Tam anlamı ile esnek olabilmek için bir ürünün tasarımından üretimine ve dağıtımına değin onun yaşam dönemi boyunca esnekliğin sağlanması gereklidir.
Firma bazında ele alındığında, esneklik; ‘hareket (action) esnekliği’ ve ‘durum (state) esnekliği’ olarak ikiye ayrılabilir. Hareket esnekliği, firmanın, değişen piyasa koşullarına karşılık verebilmesi için yeni atılımlarda bulunabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir.
Durum esnekliği ise, piyasa şartları değiştiği halde verimli şekilde üretim yapmaya devam edebilme yetisidir. Esneklik ve Rekabet Gücü
Neden bu reklam?
Esnek üretim sistemleri, ürün değişikliği, kalite ve güvenirliği yüksek ürünler, değişken parti büyüklüğü, kısa teslim zamanları, rekabetçi fiyatlar ve Pazar istekleri gibi ihtiyaçlarla müşteriden gelen taleplere olabildiğince hızlı cevap verebilmek için kullanılan üretim sistemleridir.
Bir işletmenin rekabet gücü, ürün standardizasyonu ve üretim ölçeğindeki artışlara paralel olarak, üretim teknolojisinin yenileyebilmesine bağlıdır. Esneklik arz & talebi daha derin değerlendirmemize yardımcı olur.
Bazı ürünlerindeki ciddi fiyat artışları talep edilen miktarı düşürmezken, aynı durum diğer bazı ürünlerde kayda değer miktar düşüşlerine sebep olur.
Ders boyunca iki temel esneklik türünden bahsedeceğiz:
1. Talebin fiyat esnekliği
Genel bir ifadeyle bağımsız değişkende meydana gelen bir birimlik değişikliğin bağımlı değişkeni ne şiddette etkilediğinin ölçümüne esneklik adı verilir. Talebin fiyat esnekliği, talep edilen malın fiyatında bir birimlik değişikliğin talep edilen miktarı ne şiddette etkilediğini gösterir.
Talebin fiyat esnekliği, bir malın fiyatındaki değişimin o malın talep edilen miktarını ne kadar değiştirdiğinin bir ölçüsüdür.
Talebin fiyat esnekliği, fiyatta meydana gelen yüzde değişimin talep edilen miktarda yarattığı yüzde değişimi ile ilişkilidir:
Talebin fiyat esnekliği
TFE = -(Talep edilen miktardaki % değişme/Fiyattaki % değişme)
- Normal mallar için malın fiyatı artıkça talep edilen miktar azalır yada malın fiyatı düştükçe talep edilen miktar artar (talep yasası). Dolayısıyla förmüldeki eşitlik önüne – işareti koyulmadığı durumda negatif çıkacaktır. Oysaki talebin fiyat esnekliği miktardaki değişmeyi göstermez. Miktardaki değişmenin şiddetini ölçer. Dolayısıyla talebin fiyat esnekliği değişimin tepkisini ölçtüğü için O ile sonsuz arasında bir değer alır. Burada çıkan sonuç sadece değişkenler arasındaki ilişkiyi gösterir. Talebin fiyat esnekliği talep yasasına uymayan Giffen ve Veblen mallarında ise önünde - olmadan pozitif değer alır.
Örneğin;
X malının fiyatı %10 arttığında talep edilen miktar %4 azalıyor ise talebin fiyat esnekliği nedir?
ed= - (miktardaki % değişme/Fiyattaki % değişme)
ed = %4/%10
ed = 0,4
Talebin fiyat esnekliği = 0,4
Talebin fiyat esnekliği 0 ≤ eD ≤ ∞ arasında bir değer alır. Eğer eD=0 (katı esnek) ise, fiyattaki bir değişikliğe talep edilen miktar bir tepki vermiyor demektir.
Eğer 0<eD<1 ise (az esnek), fiyattaki değişmeye talep edilen miktar fiyattaki değişmeden daha az tepki veriyor demektir (fiyat %4 arttığında talep edilen miktar %1 azalmış ise %1/%4=0,25 bulunur).
Eğer eD=1 (birim esnek) ise, fiyattaki değişme ile talep edilen miktardaki değişme eşittir (malın fiyatı %10 artmış ve talep edilen miktar %10 azalmış ise, %10/%10=1 bulunur). Eğer 1 < ep < 0 (esnek) ise, fiyattaki değişmeden talep edilen miktarı birden keser. miktardaki değişme daha şiddetlidir (fiyat %5 artarken talep edilen miktarın %15 azalması). Eğer ep = ∞ (sonsuz esnek) ise, fiyattaki ufak bir artış talep edilen
2. Arzın fiyat esnekliği
Esnekliğin temel mantığı aynıdır. Diğer bir ifadeyle esneklik bağımsız değişkendeki bir birimlik değişmeye bağımlı değişkenin ne şiddette tepki verdiğini ölçmek için kullanılır. Dolayısıyla, arzın fiyat esnekliği de talebin fiyat esnekliğine benzer özellikler taşır. Arzın fiyat esnekliği, fiyatta meydana gelen bir birimlik değişikliğin arz edilen miktarı ne şiddette etkilediği gösterir.
Arzın fiyat esnekliği:
es = Arz edilen miktardaki % değişme/Arz edilen malın fiyatındaki % değişme
arzın fiyat esnekliği olarak da yazılır. Dikkat edilirse formülün önünde – işareti yoktur. Bunun nedeni arz yasasıdır. Arz yasası gereğince fiyat ile miktar aynı yönde hareket ettiği için işlem (arz yasası istisnası olan tersine esnek emek arzı hariç) pozitif değer alacaktır.
Talebin fiyat esnekliğine benzer şekilde arzın fiyat esnekliğinde de esneklik değeri sıfır ile sonsuz arasında bir değer alır. Eğer es=0 (katı esnek) ise, fiyattaki bir değişikliğe arz edilen miktar bir tepki vermiyor demektir. Eğer 0<es<1 ise (az esnek), fiyattaki değişmeye arz edilen miktar fiyattaki değişmeden daha az tepki veriyor demektir. Eğer es=1 (birim esnek) ise, fiyattaki değişme ile arz edilen miktardaki değişme eşittir.
Eğer 1 < es < ∞ (esnek) ise, fiyattaki değişmeden arz edilen mik- tardaki değişme daha şiddetlidir. Eğer es = ∞(sonsuz esnek) ise, satıcının belirli fiyattan istediği kadar mal satabileceği anlamına gelir.